ཧ་ཉི་རིགས།

ཧ་ཉི་རིགས（哈尼族）ནི་གཙོ་བོ་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལིས་ཧྲིག་གཙང་བོའི་སྨད་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིན་ཕིན་དང་ཀྲིན་ཡོད། ཅང་ཁྲིན་སོགས་ཀྱི་རྫོང་མཁར་དུ་ཁྱབ་ཡོད་ལ་ཁྱོན་སྡོམ་མི་གྲངས1660930ལྷག་ཡོད།། 1957ལོར་ལ་ཏིང་ཡི་གེ་རྨང་གཞི་བྱས་ཐོག་རང་མི་རིགས་ཀྱི་ཡི་གེ་གསར་གཏོད་བྱས། ཁོ་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཚོས་བརྒྱབ་པའི་རས་སྔོན་པོའི་ལྭ་གོན་པར་དགའ། སྐྱེས་པ་མང་ཆེ་བས་གཞུང་གཤགས་སྟོད་ལྭ་དང་རྐང་སྣམ་རིང་བོ་གོན་པ་དང་མགོ་ལ་རས་ནག་དང་ཡང་ན་རས་དཀར་དཀྲི། སྐྱེས་མ་མང་ཆེ་བས་གཡས་གཤགས་གོང་མེད་ལྭ་བ་དང་རྐང་སྣམ་རིང་བོ་གོན། ཕུར་ཁ་དང་རྐང་སྣམ་གྱི་ཁ་འབབ་སོགས་ལ་མདོག་ལྡན་མེ་ཏོག་གཙགས་ཡོད། ཁོ་ཚོའི་གྱོན་ཆས་སྟེང་ནས་གཉེན་སྒྲིག་ཡོད་མེད་ཤེས་ཐུབ། 

ཧ་ཉི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ནི་དམངས་ཁྲོད་ངག་ཐོག་གི་རྩོམ་རིག་གཙོ་བོ་ཡིན། ལྷ་སྒྲུང《གནམ་དང་ས། མི་བཅས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན》དང《ཉི་མ་དང་ཟླ་བ》སོགས་ཡོད་དང་། དམངས་གླུ་ནི་ངག་ཐོག་རྩོམ་རིག་གི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན། བཅིངས་འགྲོལ་རྗེས་སུ་ཧ་ཉི་རིགས་ལ་རྩོམ་པ་པོ་དང་གསར་རྩོམ་མང་བོ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། ཧ་ཉི་རིགས་ནི་མགྲོན་ལ་ཧ་ཅང་དགའ་ཞིང་ཁོ་ཚོས་མགྲོན་པོ་ཁྱིམ་དུ་ཡོང་མ་ཐག་ཐོག་མར་ཆང་གིས་སྣེ་ལེན་བྱེད་པ་དང་དེར་མཐུན་ཇ་དང་ཟས་རིགས་གཞན་པས་མགྲོན་བསུ་བྱེད། གཞན་ཡང་རི་དྭགས་བརྔོན་པ་ནི་མི་ཚང་མར་སྐལ་བགོས་ནས་ཕན་ཚུན་མཛའ་བརྩེ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་བརྩེ་དུངས་དྲི་མ་མེད་པ་མཚོན། 

ཧ་ཉི་རིགས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་མང་ཆེ་བ་ཉི་མ་ནུབ་ཁར་བྱེད། ཕྱི་ཉིན་གྱི་ནངས་སྔམ་མོར་བག་མས་འབྲས་སྤར་མོ་གང་ཁྱེར་ནས་སྡེ་བའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོང་ཆུའི་ནང་གཏོར་རྗེས་ཆུ་ཁུར་ནས་རང་ཁྱིམ་དུ་ཡོང་དགོས། དུས་དེ་ནས་བཟུང་མོ་རང་ཆུ་འདི་འཐུང་བའི་མི་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་མཚོན་ཞིང་ཁྱིམ་ཚང་གང་བོས་མོས་ཁུར་ཡོང་བའི་ཆུ་དེ་འཐུང་ན་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཡོང་བའང་མཚོན་པ་རེད། ཧ་ཉི་རིགས་ལ་ལུགས་རྙིང་གི་ཟླ་དྲུག་པའི་ལོ་གསར་དང་ཟླ་བཅུ་བའི་ལོ་གསར་སོགས་དུས་ཆེན་གཉིས་ཡོད། ཉིན་དེར་སྐྱེས་ཕོ་མོས་གཟབ་མཆོར་སྤྲས་ནས་གླུ་ལེན་གར་རྩེ་བྱེད་པ་དང་རྒན་པ་ཚོས་ཆང་འཐུང་ནས་དགའ་སྐྱིད་ཀྱི་དུས་ཆེན་ལ། ཁོ་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལུས་རྩལ་བྱ་འགུལ་ལ་བྱ་སྒྲོ་ལྒང་ལི་དང་ཕྲག་གཏུག་འགྲན་སྡུར་སོགས་ཡོད།