མཚོ་བྱང་ཁུལ་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གཞུང་ལས་ཁང་གི《མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་སྤུས་ཚད་མཐོན་པོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི (2024-2026)》དཔར་འགྲེམ་བྱེད་པའི་སྐོར་གྱི་བརྡ་སྦྱོར།

རྩོམ་སྒྲིག དམ་ཆོས་བསམ་འགྲུབ། ཡོང་ཁུངས། མཚོ་བྱང་སྲིད་དོན། བཤེར་འབེབས། རིན་ཆེན་ཚེ་རིང་། 

བྱང་སྲིད་གཞུང2024ཨང48པ། 

རྫོང་སོ་སོའི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི་ཞིང་ར། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གི་སྡེ་ཁག་སོ་སོ་དང་ལས་ཁུངས་སོ་སོར། 

ད་ལྟ《མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་སྤུས་ཚད་མཐོན་པོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི(20240--2026)》ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གི་རྒྱུན་ལས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས54པར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་ལ། ད་ལྟ་ཁྱེད་ཚོར་དཔར་འགྲེམ་བྱེད་པས། དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་གནང་རོགས། 

མཚོ་བྱང་ཁུལ་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས། 

2024ལོའི་ཟླ10ཚེས15ཉིན། 

ཡིག་ཆ་འདི་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས།

མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་སྤུས་ཚད་མཐོན་པོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་ཀྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི། (2024-2026)

 ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་དང་། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་སྤུས་ཚད་མཐོན་པོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་ནང་དོན་བླང་བྱ་གཏིང་ཟབ་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་བྱས་ཏེ། ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཆེད་ལས་ཅན་དང་རིན་ཐང་འབྲེལ་ཐག་མཐོ་རིམ་དུ་སྣུར་སྲིང་དང་། འཚོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བ་དང་སྣ་མང་ཅན་དུ་རིམ་སྤར་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། དེང་རབས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་རིགས་སྒྱུར་རིམ་སྤོར་དང་སྤུས་འདེགས་ནུས་སྤེལ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ། ཐོལ་བརྒལ་གསར་པ་བྱུང་བ་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་ལེགས་ཆ་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་ཆེད་དུ། ད་ལྟ་མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས། འཆར་གཞི་འདི་ཆེད་དུ་བཟོས་པ་དང་། ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་དུས་ཡུན་ནི2024ལོ་ནས2026ལོའི་བར་ཡིན། 

གཅིག སྤྱིའི་དམིགས་ཚད། 

མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་གནས་ཡུལ་དང་ཐོན་ཁུངས་ལེགས་ཆར་བརྟེན་ནས་འཚོ་བའི་ཞབས་ཞུ་དང་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར། ཚན་རྩལ་འདེགས་སྐྱོར། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར། དེང་རབས་དངོས་རྒྱུག རིག་གནས་སློབ་གསོ། ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩ། ནུས་སྲི་ཁོར་སྲུང་། སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ། རྨང་གཞིའི་འཛུགས་སྐྲུན་གསར་པ་བཅས་ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་བཅུ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་དགོས། གཙོ་གནད་ཐོན་ལས་ལ་དམིགས་ཏེ་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་དང་གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས། རྐང་འཛིན་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་། རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན། ཤེས་ལྡན་པ་འགན་སྲུང་བཅས་གཙོ་གནད་བྱ་སྤྱོད་ཆེན་པོ་ལྔ་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་དང་། རྩ་འཛུགས་མགོ་ཁྲིད་དང་ཆ་སྒྲིག་སྲིད་ཇུས། དཔྱད་ཞིབ་སྐུལ་ལྟ། གླེང་ཕྱོགས་འཇམ་ཁྲིད། ཡུན་རིང་དོ་དམ་བཅས་འགན་སྲུང་བྱེད་ཐབས་ཆེན་པོ་ལྔ་ལ་དམིགས་ནས‘མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་གྲུབ་ཚུལ་རིམ་པ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཆུ་ཚད་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། 

(གཅིག) འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སུ་གཏོང་དགོས། 

2026ལོར་སླེབས་དུས’ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕར་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར68ལས་བརྒལ་བ་དང་ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད6%ཡན་ཡོང་བ་དང་། ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་དངུལ་འཇོག་པ་སྒོར་དུང་ཕྱུར35ལས་བརྒལ་བ་དང་ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད3%ཡན་ལ་སླེབས་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར40ལས་བརྒལ་བ་དང་ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད5%ཡན་ལ་སླེབས་པ་བཅས་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། 

(གཉིས) གཅིག་བསྡུས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལེགས་སུ་གཏོང་དགོས། 

2026ལོར་སླེབས་དུས‘ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན10གསར་དུ་འཕར་ནས་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཆ་རྐྱེན་དུ་སླེབས་རྒྱུ་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། 

(གསུམ) ལས་རྣམ་རིགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་བཏང་ནས་ཚོང་ལས་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་བྱ་དགོས། 

2026ལོར་སླེབས་དུས། ཐོན་ལས་གསར་པ་དང་ལས་རིགས་གསར་པ། ཚོང་ལས་རྣམ་པ་གསར་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཞབས་ཞུའི་ལས་རྣམ་གསར་པ་རྒྱ་བསྐྱེད་གང་ཐུབ་བྱས་ཏེ། དམངས་ཕན་ཞབས་ཞུ་གསར་པ་དང་དེང་རབས་སིལ་འཚོང་ཞབས་ཞུ། དེང་རབས་ཚོང་དོན་ཞབས་ཞུ། ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུ། གསར་གཏོད་ལས་གཏོད་ཞབས་ཞུ། ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་ཞབས་ཞུ་སོགས་ཐད་ལས་རྣམ་རིགས10 ཡན་འཕར་བ་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས། 

(བཞི) རྣམ་གྲངས་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་རིམ་བསྟུད་ཀྱིས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 

གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་དམིགས་ནས་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་གྱི་རྗེས་འདེད་ལམ་ལུགས་འཛུགས་དགོས། ལོ་རེའི་ལོ་མགོར་མ་འཇོག་གྲངས་འབོར་ཆེ་བ་དང་ཐོན་ལས་ཀྱི་རིམ་པ་མཐོ་བ། སྐུལ་ཁྲིད་ནུས་པ་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་གསར་སྐྲུན་དང་གསོག་འཇོག་རྣམ་གྲངས་གདམ་གསེས་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་མ་འཇོག་གི་སྐུལ་ཁྲིད་ཕན་ནུས་གཙོ་བོར་བཟུང་ཏེ། ལོ་དཀྱིལ་རྗེས་འདེད་སྐུལ་འདེད་དང་ལོ་མཇུག་ཕྱོགས་བསྡོམས་དཔྱད་དཔོག་བྱས་པ་བརྒྱུད། སྡེ་ཁག་སོ་སོའི་རྣམ་གྲངས་དམ་འཛིན་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་མཁོ་འདོན་བྱེད་དགོས། 

གཉིས། ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་ཚུལ། 

(གཅིག) ཁྲོམ་རའི་སྤྱི་འབོར་གྱི་གནས་ཚུལ། 

2024ལོའི་ཟླ6ཚེས30ཉིན་བར། ཁུལ་ཡོངས་སུ་ཐོ་འགོད་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཁྱོན་བསྡོམས22113 ཡོད་པའི་ནང་ཁེ་ལས4946དང་སྒེར་བའི་ཚོང་དུད 16354དང་། ཞིང་པའི་ཆེད་ལས་མཉམ་ལས་ཁང813 བཅས་ཡོད། 2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས1433གསར་དུ་འཕར་ཞིང་། དུས་མཚུངས་ལས 15.4%མར་ཆག་ཡོད་ཅིང་། དེའི་ནང་ཁེ་ལས295དང་སྒེར་བའི་ཚོང་དུད1138ཡོད་ལ། ལས་རྣམ་གཙོ་བོ་སྡེབ་སིལ་སྡོད་ཟས་ལས་རིགས་སུ་གཅིག་སྡུད་བྱས་ཡོད། 

ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲོད་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱིས་བཟུང་བའི་བསྡུར་ཚད་ནི17.9:9.3:72.8 ཡིན། རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ལས་རིགས་རིགས་དབྱེ་གཞིར་བཟུང་ན། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་རིགས14ལ་དབྱེ་ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་རིགས14ཁྲོད་ཀྱི་ལས་རྣམ་གྲུབ་ཚུལ་ཁག་སོ་སོ་ནི། སྡེབ་འཚོང་དང་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས་ཀྱིས36.6%ཟིན་པ་དང་། ཞག་སྡོད་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ཀྱིས15.2%ཟིན། སྡོད་དམངས་ཞབས་ཞུ་དང་ཉམས་གསོ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་བཅས་ཀྱིས8.1%ཟིན། བོགས་གཏོང་དང་ཚོང་དོན་ཞབས་ཞུ་ལས་རིགས་ཀྱིས3.8%ཟིན། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་མཛོད་ཉར། སྦྲག་སྲིད་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱིས3%དང་། རིག་གནས་དང་ལུས་རྩལ། རོལ་རྩེད་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱིས1.7%ཟིན། ཆ་འཕྲིན་བརྒྱུད་གཏོང་དང་མཉེན་ཆས། ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་ཞབས་ཞུ་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱིས0.8%ཟིན། ཆུ་བེད་དང་ཁོར་ཡུག སྤྱི་པའི་དོ་དམ་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱིས0.8%ཟིན། ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་དང་ལག་རྩལ་ཞབས་ཞུས0.6%ཟིན། དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་ཀྱིས0.5%ཟིན། ས་ཁང་ཐོན་ལས་ཀྱིས0.4%ཟིན། འཕྲོད་བསྟེན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལས་དོན་གྱིས0.3%ཟིན། སློབ་གསོའི་ལས་རིགས་ཀྱིས0.2% ཟིན། གཞན་དག་གིས0.04%ཟིན་པ་བཅས་ཡིན། 

(གཉིས) ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་གནས་ཚུལ། 

2024ལོའི་ཟླ6པའི་ཟླ་མཇུག་བར། ཁུལ་ཡོངས་ལ་ཁྱོན་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས1(འཇུ་ལག་རྫོང་ཡིའུ་པང་ངལ་ལས་མངག་གཏོང་ཚད་ཡོད་སྤྱི་གཉེར)དང་བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་ཚོང་དོན་ལས་རིགས་ཁེ་ལས26ཡོད་པའི་ནང་སྡེབ་འཚོང་ལས་རིགས6དང་། སིལ་འཚོང་ལས་རིགས4 དང་། ཞག་སྡོད་ལས་རིགས12དང་། བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས4བཅས་ཡོད། ལེགས་སྒྲིག་དང་ཞིབ་དཔྱད་བྱས་པ་བརྒྱུད། དཔལ་འབྱོར་ཁྱབ་བཤེར་ཐེངས་ལྔ་པའི་གྲུབ་འབྲས་དང་ལྡོག་སྐྱེལ་ལ་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས། ཚད་གཞི་ཡར་སྤོར་དང་གཅིག་གྱུར་ནང་འཇུག་བྱེད་པའི་གསོ་སྐྱོང་མཛོད་བཙུགས་ཡོད་པ་དེའི་ནང་གསོ་སྐྱོང་ཁེ་ལས40ཚུད་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད་ཚད་གཞི་རུ་སླེབས་པའི་བཟོ་ལས་ཁེ་ལས4དང་། སྡེབ་འཚོང་ལས་རིགས2དང་། སིལ་འཚོང་ལས་རིགས18དང་། ཞག་སྡོད་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས5དང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས11བཅས་ཚུད་ཡོད། རྫོང་ཁོངས་ལྟར་དབྱེ་ན། མདའ་བཞི་རྫོང་དུ13དང་། མདོ་ལ་རྫོང་དུ11དང་། རྐང་ཚ་རྫོང་དུ4དང་། འཇུ་ལག་རྫོང་དུ12བཅས་ཡོད། 

(གསུམ) ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་རིགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ། 

《ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གཅིག་གྱུར་བཤེར་རྩིས་སྒྱུར་བཅོས་ཇུས་གཞི》གཞིར་བཟུང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་གི་བཤེར་རྩིས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་ཁེར་རྐྱང་གིས་བཤེར་རྩིས་བྱེད་པའི་རིགས་ཁག་ཆེན་པོ་ལྔ་ཡི་འཕར་ཐང་དང་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་གི་འཕར་ཐང་ཚུད་ཡོད། ཁེར་རྐྱང་གིས་འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་བྱེད་པའི་རིགས་ཁག་ཆེན་པོ་ལྔ་ནི། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་། མཛོད་ཉར་དང་སྦྲག་སྲིད་ལས་རིགས། སྡེབ་འཚོང་དང་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས། ཞག་སྡོད་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས། དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས། ས་ཁང་ཐོན་ལས་བཅས་ཡིན། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་ནི་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་དང་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་སུ་དབྱེ་ཡོད། དེའི་ནང་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ལས་རིགས་རིགས་དབྱེའི་ཁྲོད་ཀྱི་རིགསI(ཆ་འཕྲིན་བརྒྱུད་གཏོང་དང་མཉེན་ཆས། ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས)དང་། རིགསL(བོགས་གཏོང་དང་ཚོང་དོན་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས)དང་། རིགསO(སྡོད་དམངས་ཞབས་ཞུ་དང་ཞིག་གསོ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག)དང་། རིགསR(རིག་གནས་དང་ལུས་རྩལ། རོལ་རྩེད་ལས་རིགས)དང་། རིགསM(ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་དང་ལག་རྩལ་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས)བཅས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཚང་མ་ཚུད་ཡོད། ཁེ་གཉེར་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ལས་རིགས་རིགས་དབྱེའི་ཁྲོད་ཀྱི་རིགསN(ཆུ་བེད་དང་ཁོར་ཡུག སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་དོ་དམ་ལས་རིགས)དང་། རིགསP(སློབ་གསོའི་ལས་རིགས)དང་། རིགསQ(འཕྲོད་བསྟེན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལས་རིགས)དང་། རིགསS(སྤྱི་པའི་དོ་དམ་དང་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་། སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས)བཅས་ཚུད་ཡོད། 

ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཐོ་འགོད་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་གནས་ཚུལ་ལ་བལྟས་ན། འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་བྱེད་པའི་རིགས་ཆེན་པོ་ལྔའི་ནང་སྡེབ་འཚོང་དང་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས་ཀྱིས36.6%ཟིན་པ་དང་། ཞག་སྡོད་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ཀྱིས15.2%ཟིན། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་མཛོད་ཉར། སྦྲག་སྲིད་ལས་རིགས་ཀྱིས3%ཟིན། དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་ཀྱིས0.5% ཟིན། ས་ཁང་ཐོན་ལས་ཀྱིས0.4%ཟིན་པ་བཅས་ཡིན། 

2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་དུས་མཚུངས་ལས5.3% འཕར་བ་དང་། རིགས་ཆེན་པོ་ལྔའི་འཕར་ཐང་གིས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་ཁྲོད28.2%ཟིན་ཡོད། དེའི་ནང་དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་དང་ས་ཁང་ཐོན་ལས། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་མཛོད་ཉར། སྦྲག་སྲིད་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཀྱིས་བཟུང་བའི་བསྡུར་ཚད་དམའ་མོད། འོན་ཀྱང་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་ཁྲོད་ཟིན་པའི་བསྡུར་ཚད་དེ་སྡེབ་སིལ་སྡོད་ཟས་རིགས་ལས་མཐོ་བ་ཡོད། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་གིས71.8%ཟིན་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་འཕར་ཐང་ཁྲོད14.8%ཟིན་ཡོད་ལ། ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁག་ཆེན་པོ4ཡིས་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཁྲོད0.04%ནས0.8%བར་ཟིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་གིས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་འཕར་ཐང་ཁྲོད55.7%ཟིན་ཡོད། 

(བཞི) འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་རའི་གཞི་རྩའི་གནས་ཚུལ། 

སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་ཟོག་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་ཡོང་ཁུངས་ནང་བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་ཚོང་དོན་ཁེ་ལས(སྡེབ་སིལ་སྡོད་ཟས་རིགས་ལ་ཟེར)ནང་གི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་དང་བཅད་གྲངས་མན་གྱི་ཚོང་དོན་ལས་རིགས་ཀྱི་རིམ་དབྱེ་དཔེ་འདེམས་ཁེ་ལས་ཀྱི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་ཚུད་ཡོད། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་གྱི་ཡོང་ཁུངས་ནི། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སིལ་འཚོང་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཕྱིར་འཚོང་གྲངས་འབོར་དང་། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་བཟའ་བཏུང་ཁེ་ལས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་ཡོང་འབབ་དང་ཕྱིར་འཚོང་ཚོང་ཟོག་གི་ཕྱིར་འཚོང་གྲངས་འབོར། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་ཞག་སྡོད་ཁེ་ལས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་ཡོང་འབབ་དང་ཕྱིར་འཚོང་ཚོང་ཟོག་ཕྱིར་འཚོང་གི་གྲངས་འབོར། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སྡེབ་འཚོང་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཕྱིར་འཚོང་ཚོང་ཟོག་གི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་བཅས་ཡིན། 

2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁུལ་ཡོངས་སུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར14.85མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས0.8%འཕར་ཡོད། 2024ལོའི་ཟླ6པའི་ཟླ་མཇུག་བར། ཁུལ་ཡོངས་སུ་བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས4དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས4ཡོད་པ་དང་། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་བོའི་ཁེ་ལས་ཅུང་ཉུང་ཞིང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་གཙོ་བོ་བཅད་གྲངས་མན་གྱི་དཔེ་འདེམས་སྡེ་ཚན་གྱི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་ལ་བརྟེན་ཡོད་པས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཚོང་དོན་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་དང་ཆུ་ཚད་ད་དུང་མི་མཐོ་ཞིང་། སྤུས་ཚད་མཐོ་བ་དང་འཚར་ལོངས་རང་བཞིན་ཆེ་བའི་ཚོང་དོན་ཁེ་ལས་སྔར་བས་ལེགས་པར་གསོ་སྐྱོང་བྱ་དགོས་པ་ཡོད། 

(ལྔ) ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་དངུལ་འཇོག་པའི་གནས་ཚུལ། 

2024ལོར་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱིས་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན261ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་འཇོག་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར171.4 ཡིན་པ་དེའི་ནང་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས208 (མུ་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས110དང་གསར་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས98)ཡོད་པ་དང་། ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་འཇོག་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར33.8ཡིན་པ་དེ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་འཇོག་བསྡོམས་འབོར་ལས19.7%ཟིན་ཡོད། 

2024ལོའི་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་ཁྲོད། འཚོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས80(མུ་སྐྲུན38དང་གསར་སྐྲུན42)ཡོད་པ་དང་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར11.6ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་མུ་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་རིགས5(ས་ཁང་གསར་སྤེལ་རིགས8དང་། འཚོ་བའི་སྒྲིག་བཀོད་རིགས10དང་། སློབ་གསོའི་རིགས13 དང་། རིག་གནས་གནས་སྐོར་རིགས6དང་། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་རིགས1)ཡོད་པ་དང་། གསར་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ལ་རིགས6(ས་ཁང་གསར་སྤེལ་རིགས1དང་། རིག་གནས་གནས་སྐོར་རིགས13དང་།  འཚོ་བའི་སྒྲིག་བཀོད་རིགས12དང་། སློབ་གསོའི་རིགས7དང་། དམངས་སྲིད་རིགས6དང་། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་རིགས3)ཡོད། ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས44(མུ་སྐྲུན25དང་གསར་སྐྲུན19)ཡོད་པ་དང་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར11.4ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་མུ་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་རིགས2(ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞབས་ཞུ5དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་རིགས20)ཡོད་པ་དང་། གསར་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་རིགས2(ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞབས་ཞུ6དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་རིགས13)ཡོད། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་རྣམ་གྲངས84(མུ་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས47དང་གསར་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས37)ཡོད་པ་དང་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར10.7ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་མུ་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་རིགས2(གྲོང་སྲིད་སྦུག་དྲ་རིགས15དང་བགྲོད་ལམ་ཟམ་པ་འཛུགས་སྐྲུན་རིགས32)དང་། གསར་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་རིགས3(གྲོང་སྲིད་སྦུག་དྲ་རིགས10དང་། བགྲོད་ལམ་ཟམ་པ་འཛུགས་སྐྲུན་རིགས25དང་། ཞོད་འགོག་བཟོ་སྐྲུན2)ཡོད། གོང་གི་རྣམ་གྲངས་ནང་ས་ཁང་གསར་སྤེལ་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཁྲོད་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་འཇོག་ཕུད(ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་འཇོག་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར3.5ཡིན)གཞན་དག་ཚང་མ་སྲིད་གཞུང་གི་མ་འཇོག་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་མ་འཇོག་གིས་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མ་འཇོག་བསྡོམས་འབོར་གྱི10.3%ཟིན་ཡོད། 

གསུམ། གནས་པའི་གནད་དོན་དང་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན། 

(གཅིག) ཐོན་ལས་གསུམ་གྱིས་བཟུང་བའི་བསྡུར་ཚད་དོ་སྙོམས་མེད་པ་དང་། ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ད་དུང་དམའ་བ་ཡོད། 2023ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི7.1:54.6:38.3ཡིན་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི10.2: 42.4:47.4ཡིན་ལ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི30:15.6:54.4ཡིན། གྲོང་ཁྱེར་གཞན་དག་དང་བསྡུར་ན། གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པ་དང་པོའི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི2:23:75དང་། ཞིང་ཆེན་ལྟེ་གནས་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པ་གཉིས་པའི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི3:32:65དང་། དཔལ་འབྱོར་སྟོབས་ཆེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་བསྡུར་ཚད་ནི5:40:55བཅས་ཡིན། 2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་གྱི་གྲུབ་ཆ་ན་ནིང་དུས་མཚུངས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ལས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་མེད། མཚོ་བྱང་ཁུལ་ལ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་དམར་ཐིག་གི་བླང་བྱ་ཡོད་པས་ཐོན་ལས་གཉིས་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཚོད་འཛིན་ཐེབས་པ་མ་ཟད། དེའི་ཁར་རང་ངོས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་ཆ་རྐྱེན་གྱི་དབང་གིས་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་ཀྱིས་བཟུང་བའི་བསྡུར་ཚད་ཅུང་མཐོ་བ་དང་། དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཟུར་སྣོན་རིན་ཐང་མཐོ་བའི་ཐོན་ལས་གཉིས་པས་བཟུང་བའི་བསྡུར་ཚད་ཅུང་དམའ་ཞིང་། ཐོན་ལས་གསུམ་པས་བསྡུར་ཚད་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་ཙམ་ཟིན་མོད། འོན་ཀྱང་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་གཙོ་བོ་ཁེ་གཉེར་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཡོང་འབབ་ཀྱི་སྐུལ་ཁྲིད་ལ་བརྟེན་པས། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཧྲིལ་པོའི་འཕེལ་རྒྱས་ཆུ་ཚད་ད་དུང་དམའ་བ་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་དར་རྒྱས་ཆེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་དཔེར་ན་དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་ཀྱིས10-20%ཟིན་པ་དང་། ཚོང་དོན་ལས་རིགས་ཀྱིས15-25%ཟིན་པ། ཚན་རྩལ་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱིས10-20%ཟིན་པ། རིག་གནས་རོལ་རྩེད་ལས་རིགས5-15%ཟིན་པ་བཅས་ཡིན་ལ། མིག་སྔར་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ལས་རྣམ་གཙོ་བོ་སྡེབ་འཚོང་དང་སིལ་འཚོང་དང་ཞག་སྡོད་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་སུ་གཅིག་སྡུད་བྱས་ཡོད། སྡེབ་སིལ་སྡོད་ཟས་ལས་རིགས་ཀྱིས51.8%ཟིན་མོད། འོན་ཀྱང་བཅད་གྲངས་ཡན་ནང་བཅུག་པའི་ཁེ་ལས26ལས་མེད་པ་དང་། ཚོང་དོན་ལས་རིགས་ཧྲིལ་པོའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་དང་ཆུ་ཚད་དམའ་བ་ཡོད། 

(གཉིས) ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚོང་འགུག་མ་འདྲེན་ཐད་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་མི་འདང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་རྩའི་སྐུལ་ཁྲིད་ཤུགས་ཞན་པ་ཡོད། 2024ལོར་ཁུལ་ཡོངས་སུ་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས208ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་མ་འཇོག་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས9(4.3%ཟིན)ཡོད་པ་དང་། ལྷག་མ་ཚང་མ་སྲིད་གཞུང་གི་མ་འཇོག་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པས། སྤྱི་ཚོགས་མ་རྩའི་མ་འཇོག་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་ཤུགས་ཅུང་ཞན་པ་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་འཇོག་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཚང་མ་ས་ཁང་གསར་སྤེལ་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ནང་གཅིག་སྡུད་བྱས་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་མ་འཇོག་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་གཙོ་བོ་རིག་གནས་གནས་སྐོར་དང་འཚོ་བའི་སྒྲིག་བཀོད། སློབ་གསོ། དམངས་སྲིད། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན། སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་རིགས་སོགས་སུ་གཅིག་སྡུད་བྱས་པ་དང་། དེའི་ནང་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞིའི་མ་འཇོག་གིས་མ་དངུལ་བསྡོམས་འབོར་གྱི31.6%ཟིན་པ་དང་། གཙོ་བོ་བགྲོད་ལམ་དང་ཟམ་པ། ཞོད་འགོག་བཟོ་སྐྲུན་བཅས་ཡིན། སྤྱི་ཡོངས་ནས་བལྟས་ན། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་རྣམ་གྲངས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་རྩའི་སྐུལ་ཁྲིད་མེད་པ་དང་། གཙོ་བོ་སྲིད་གཞུང་གིས་མ་འཇོག་བྱས་པའི་དམངས་ཚིས་འགན་སྲུང་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་ལ། ཚོང་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་སྒྲིག་གཞི་ཆེ་གྲས་དང་རོལ་རྩེད་རྣམ་གྲངས་ཆེ་གྲས། ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཆེད་ལས་ཁྲོམ་ར་སོགས་ཚོང་འགུག་གི་འཆར་འགོད་ད་དུང་མི་འདང་། བཏོན་ཟིན་པའི་མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཚོང་འགུག་མ་འདྲེན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཁྲོད། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚོང་འགུག་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་མེད། 

(གསུམ) ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་མི་འདང་བ་དང་། ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་རྣམ་པ་གསར་འབྱེད་ཐུབ་མེད། ཁུལ་ཡོངས་སུ་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས་གཅིག་ལས་མེད་པ་དང་། ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་བཤེར་རྩིས་བྱེད་སྐབས་ཞིང་ཆེན་རིམ་པས་ལྡོག་ལན་སྤྲད་པའི་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ལས་གཉེར་ཡོང་འབབ་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད་སྤྱད་དེ་འདེད་རྩིས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཐོག་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཁུལ་གྱི་བཤེར་རྩིས་འབྲས་བུ་འབྲེལ་མཐུད་མི་ཐུབ་པ་དང་། ཁུལ་དང་ཁུལ་དབར་གྱི་བཤེར་རྩིས་འབྲས་བུ་བསྡུར་ཐབས་མེད་ལ། ས་གནས་དེ་གའི་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དོན་དངོས་ཐོག་མཚོན་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཚོང་དོན་ལས་རིགས(སྡེབ་སིལ་སྡོད་ཟས་ལས་རིགས)ཀྱིས་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཀྱི51.8%ཟིན་པ་དང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་གིས48.2%ཟིན་ཡོད། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཁྲི2.2ཁྲོད་ཚོང་དོན་ལས་རིགས་ཕུད་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཞན་དག་ཁྲི1ཙམ་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ཁྲི་ཆའི་གཅིག་ལས་ཟིན་མེད། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཡར་སྤོར་དང་གཅིག་གྱུར་ནང་འཇུག་པའི་གསོ་སྐྱོང་ཐད་ཤུགས་ཚད་དང་བྱེད་ཐབས་གནད་ལ་འཁེལ་མེད་པས། སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས་སྔོག་འདོན་དང་གསོ་སྐྱོང་གང་ལེགས་བྱེད་ཐུབ་མེད། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས8ཙམ་ལས་མེད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་གྱི80%ཡན་ནི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་རིམ་བགོས་དཔེ་འདེམས་བྱས་པའི་བཅད་གྲངས་མན་གྱི་སྡེ་ཚན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་འདྲ་བའི་གནད་དོན་ཡོད། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སིལ་འཚོང་ལས་རིགས་དང་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་མི་འདང་པས། བཅད་གྲངས་ཡན་གྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་སིལ་འཚོང་གྲངས་འབོར་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་ཁྲོད་ཀྱི་བསྡུར་ཚད་ཅུང་དམའ་བ་ཡོད། ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཧྲིལ་པོ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པའི་སྒོ་ཕྱེ་མེད། 

(བཞི) ཁེ་གཉེར་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཚད་དལ་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། འདེགས་སྐྱོར་དང་སྐུལ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་ཇེ་ཞན་དུ་ཕྱིན་ཡོད།2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁེ་གཉེར་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རིགས་ཆེན་པོ་བཞིའི་ནང་གི་རིགས3གྱི་འཕར་ཚད་ཚང་མ་ལྡོག་ཕྱོགས་སུ་འཕར་བ་དང་། སྤྱི་པའི་དོ་དམ་དང་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་། སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས་བཅས་ཀྱི་རིགས་ཁོ་ན6.9%འཕར་བ་དང་། དེའི་ནང་ཆུ་བེད་དང་ཁོར་ཡུག སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་དོ་དམ་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཚད41.8%མར་ཆག་ཡོད། ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་མིན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕར་ཐང་ཁྲོད55.7%ཟིན་པའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། “ཐུན་མོང”ཉུང་དུ་འགྲོ་བའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་སྣང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང་།

2024ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྡོད་དམངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་བཀོལ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ6.2%འཕར་བ་མ་ཟད། གྲོང་གསེབ་སྡོད་དམངས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་འཕར་བ་མཁར་གྲོང་ལས་མགྱོགས་མོད། འོན་ཀྱང་འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་ར་ཧྲིལ་པོར“ཉམས་ཞན་པའི”སྣང་ཚུལ་མངོན་པ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་རྫས་སིལ་འཚོང་བསྡོམས་འབོར་འཕར་ཚད་དལ་པོ་ཡོད། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ནང་མཁོ་ཁྲོམ་ར་ཞན་པ་དང་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་འདོད་བློ་དམའ་རུ་ཕྱིན་པ། ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ནང་འདྲེན་དགོས་མཁོ་ཚད་ཡོད་བཅས་ཡིན་པས། ཞག་སྡོད་ལས་རིགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་གདམ་གསེས་དེ་སྐར་རིམ་ཁྲུང་ཁང་ནས་དཔལ་འབྱོར་རྣམ་པའི་ཁྲུང་ཁང་དུ་བསྒྱུར་པས་ལས་གཉེར་ཡོང་འབབ་མར་ཆག་ཡོད། བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ལ་འཛད་སྤྱོད་ཆུ་ཚད་དང་མགྲོན་པོའི་ཚད་གཉིས་ཆག་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པས། ཚོང་གཉེར་ཡོང་འབབ་ཁ་བྲལ་ནས་འཕར་ཚད་ཅུང་དམའ་བ་ཡོད། སྡོད་དམངས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་འདོད་ཇེ་དམའ་རུ་སོང་བས། འཛད་སྤྱོད་བསྐྱར་འཕར་གྱི་རྗེས་མཐུད་སྐུལ་ཁྲིད་མི་འདང་བ་ཡོད། 

(དྲུག) གཅིག་སྡུད་ཐོག་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་གོང་དུ་སྤེལ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་མཉམ་ཤུགས་ཆགས་མེད།ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་ཁྱབ་ཚད་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་ལས་རིགས་སོ་སོར་ཁྱབ་པས། སྡེ་ཁག་སོ་སོ་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ཐད་སྡེ་ཁག་སོ་སོས་ལས་རིགས་གཙོ་གཉེར་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་གཞིགས་ནས་དེ་མཚུངས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་འགན་འཁྲི་འཁུར་དགོས།  ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་འཕེལ་སྒྱུར་དང་བཟོ་འཕྲིན། བསྡོམས་རྩིས། རིག་གནས་གནས་སྐོར། སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་སྡེ་ཁག་གིས་དོན་དངོས་ཐོག་གཞོགས་འདེགས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་ཁྲོད། “སུས་དམ་འཛིན་དང་ཇི་ལྟར་དམ་འཛིན”གྱི་ཐད་སྡེ་ཁག་དབར་མཉམ་འགུལ་གྱིས་ནུས་ཤུགས་བཏོན་པའི་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་མིན། 

བཞི། གཙོ་གནད་ལས་འགན། 

(གཅིག) གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཆེན་པོ་བཅུ་ལ་དམིགས་པ། 

 “གསར་གཏོད་དང་མཐུན་སྦྱོར། ལྗང་མདོག སྒོ་འབྱེད། མཉམ་སྤྱོད”བཅས་འདུ་ཤེས་སུ་འཛིན་པ་དང་། འཚོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་དང་ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། ལྟེ་བའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བའི་འདེགས་སྐྱོར་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ནས། འཚོ་བའི་ཞབས་ཞུའི་སྤུས་ཚད་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། འཚོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་བྱེད་སྒོ་གསར་པ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་སྟེ། དེང་རབས་སྨན་བཅོས་དང་བདེ་ཐང་དོ་དམ། དམངས་ཕན་གསར་པ། ཞག་སྡོད་གསར་པ། བཟའ་བཏུང་གསར་པ། དེང་རབས་གནས་སྐོར། དེང་རབས་སིལ་འཚོང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རིག་ནུས་དོ་དམ། གྲོང་ཁྱེར་ཚོང་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་དོ་དམ་སོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུ་གཙོ་གནད་ཐོག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས།  རྫོང་སོ་སོའི་གནས་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་དང་ཚོང་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་སྒྲིག་གཞི་སོགས་གཞི་རྟེན་གང་ལེགས་སྤྱད་དེ། མི་གཅིག་སྡུད་དང་ཁྲོམ་རའི་གསོན་ཤུགས་སྐུལ་སློང་བྱེད་པའི་རིག་གནས་རོལ་རྩེད་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་གཉེར་བ་འཆར་འགོད་བྱེད་པ་དང་། ལོ་འཁོར་གྱི་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་འདེད་བྱེད་སྒོའི་འཆར་གཞི་བཟོས་ནས། ཚོང་དོན་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གསོན་ཤུགས་སྐུལ་འདེད་དང་འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་རའི་གབ་ཤུགས་ལ་ཟུག་སློང་བྱེད་དགོས། བདེ་ཐང་རྒན་གསོ་དང་སློབ་གསོ་གསོ་སྦྱོང་། རིག་གནས་ལུས་རྩལ། གནས་སྐོར་སོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། ཆ་འཕྲིན་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་ཚ་གནད་གསར་པ་གསོ་སྐྱོང་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། གུང་གསེང་རིང་གི་འཛད་སྤྱོད་གཞི་ཁྱོན་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ་དང་། སྡོད་དམངས་ཀྱི་གུང་གསེང་རིང་གི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གབ་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་བྱ་དགོས། ཚོང་ལས་རྐང་ཐང་ཁྲོམ་གཞུང་སྒྱུར་བཀོད་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རྐང་ཐང་ཁྲོམ་གཞུང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། རིག་ནུས་རྣམ་པའི་ཚོང་ལས་ཁྲོམ་གཞུང་བསྐྲུན་ཏེ། མཚན་མོའི་ཚོང་ལས་དང་ཁྲོམ་ར་ཧུར་པོ་ཡོང་བ་བྱ་དགོས།  རྫོང་སོ་སོའི་སྨན་ཁང་དང་སྡེ་ཁུལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད། འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་སོགས་འཛུགས་སྐྲུན་མཐོར་འདེགས་དང་སྒྱུར་བཀོད་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་རིགས་ཀྱི་ཞན་ཆ་གསབ་དགོས། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཀྲུང་བོད་གསོ་རིག་དང་ཆུ་ཚན་སོགས་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ལེགས་ཆར་བརྟེན་ནས། ས་མཐོའི་ཁམས་གསོ་ཞབས་ཞུ་འཕེལ་རྒྱས་ཧུར་ཐག་གཏོང་བ་དང་། སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུ་དང་ཁམས་གསོ་བདེ་སྲུང་གི་སྤྱིའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ། བོད་སྨན་དང་ཁམས་གསོར་འབྲེལ་བའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ། མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དང་བདེ་ཐང་ཐོན་ལས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཆ་ཚང་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཀྲུང་བོད་གསོ་རིག་ཁམས་གསོ་ཐོན་ལས་རྟེན་གཞི་བསྐྲུན་དགོས། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་དང་། རྐང་ཚ་རྫོང་མཁར་བྱང་སྡེ་ཁུལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད། མདོ་ལ་རྫོང་མཁར་གསར་སྡེ་ཁུལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད། འཇུ་ལག་རྫོང་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་རིམས་ནད་འགོག་སྡོམ་མ་ལག མདོ་ལ་རྫོང་མཁར་དམར་གྲོང་རྡལ་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་དང་སྒོ་བརྟག་སྨན་ཁང་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཐོག་ཁང་། མཚོ་བྱང་ཁུལ་བོད་སྨན་ཁང་གི་སྨན་ཁང་ཞག་སྡོད་དང་སྒོ་བརྟག་གི་ཐོག་ཁང་སོགས་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ལེགས་གྲུབ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  དམངས་ཕན་གསར་པ་དང་ཞག་སྡོད་གསར་པ། བཟའ་བཏུང་གསར་པ། སིལ་འཚོང་གསར་པ་སོགས་ཚོང་ལས་རྣམ་པ་གསར་པ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་དང་། “མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དང་། ཚོང་ཁང་ཆུང་བའི་དཔལ་འབྱོར། ཐད་གཏོང་དཔལ་འབྱོར། དྲ་གྲགས་དཔལ་འབྱོར”འཕེལ་རྒྱས་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས། ས་ཁོངས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལྡན་པའི་སྤུས་རྟགས་འཛད་སྤྱོད་འདུ་འཛོམས་ཁུལ་ཧུར་ཐག་གིས་གཏོད་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། འཚོ་བའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རྣམ་གསར་པ་རིགས20ཡན་གསར་སྣོན་བྱ་དགོས།  ས་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་མཁར་གྲོང་འཕེལ་རྒྱས་ཟུང་འབྲེལ་ནུས་ལྡན་བྱས་ཏེ། ས་ཁང་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་མཁར་གྲོང་འཕེལ་རྒྱས་བཀོད་སྒྲིག་གཞིར་བཟུང་ས་ཁང་ཐོན་རྫས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ། གནས་སྐོར་ཚོང་དོན་ཅན་གྱི་མཁར་གྲོང་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཅན་གྱི་མཁར་གྲོང་རིགས་དབྱེ་ནས་བསྐྲུན་པ་དང་། ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དང་འོམ་ཆུ་གྲོང་རྡལ། རྒྱ་མདོ་གྲོང་རྡལ། བཙུན་མོ་གཞོང་གྲོང་རྡལ་སོགས་རིག་གནས་གནས་སྐོར་ཅན་གྱི་མཁར་གྲོང་རྩེ་གྲ་ཧུར་ཐག་གིས་བསྐྲུན་པ། ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དང་བྱེ་སྔོན་སྣ་ཁ་གྲོང་རྡལ། ཤར་ཐང་གྲོང་རྡལ། དཔལ་དགེ་གྲོང་རྡལ། མཁར་དམར་གྲོང་རྡལ། མུ་རི་གྲོང་རྡལ་སོགས་འགྲིམ་འགྲུལ་ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་མཁར་གྲོང་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱ་དགོས། འཇུ་ལག་དང་མདོ་ལའི་མཐོ་རིམ་ཚོང་ཟོག་སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། སྣ་མང་ཅན་གྱི་སྡོད་ཁང་མཁོ་སྤྲོད་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ། ཁང་རིན་བརྟན་པོ་དང་བོགས་དངུལ་ཚོད་འཛིན། འདེགས་ཤིང་མར་ཆག་པ། ཉེན་ཁ་འགོག་པ། གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག སྔོན་དཔག་བརྟན་པོ་བཅས་ཀྱི་དམིགས་འབེན་མངོན་འགྱུར་བཅས་བྱས་ཏེ། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁང་ཁྲོམ་རའི་མཁོ་སྤྲོད་བལྟོས་བཅས་ཀྱིས་དོ་མཉམ་དང་སྐྱོན་བྲལ་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བ་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས། “རོང་འབྲོག་པའི་བདེ་སྡོད་དངུལ་བུན” སོགས་དངུལ་བུན་ལས་སྒོ་སྤེལ་ནས། རོང་འབྲོག་པའི་མི་འབོར་སྤོ་སྒྱུར་སོགས་སྡོད་དམངས་གསར་བའི་ཚོགས་པས་སྡོད་ཁང་རང་ཉོ་བྱ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས། མཉམ་འདུས་ས་ཁང་གསར་སྤེལ་འཚོལ་ཞིབ་དང་། ཚོང་ལས་གནས་སྐོར་ས་ཁང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད། ས་ཁང་ཚོང་ལས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པར་ཤུགས་སྣོན་པ། ཚོང་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་གཟུགས་གསར་སྤེལ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ། རིག་གནས་ཚོང་ལས་གནས་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་དང་ས་ཁང་མཉམ་འདྲེས་དམ་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བཅས་བྱ་དགོས། འཇུ་ལག་རྫོང་དུ་སྡོད་ཁང་བོགས་མར་གཏོང་རྒྱུའི་ཚོད་ལྟ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་གཞི་ཁྱོན་ཅན་གྱི་སྡོད་ཁང་བོགས་མར་གཏོང་རྒྱུའི་ལས་སྒོ་སྤེལ་རྒྱུར་སྐུལ་མ་གཏོང་བ་དང་། ས་ཁང་གསར་སྤེལ་ཁེ་ལས་ཀྱིས་སྡོད་ཁང་བོགས་མར་གཏོང་རྒྱུའི་ལས་སྒོ་སྤེལ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བཅས་བྱ་དགོས། སྡོད་ཁང་བོགས་གཏོང་དང་ཉོ་ཚོང་རྟོག་དམ་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་པ་དང་། ཞིང་ཆེན་རིམ་པར་སྦྲེལ་བའི་ཁུལ་དང་རྫོང་གི་སྡོད་ཁང་བོགས་གཏོང་ཕྱིར་འཚོང་གི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་དགོས། ས་ཁང་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། ས་ཁང་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་སྲུང་བར་མཉམ་འབྲེལ་སྐུལ་ལྕག་དང་ཡིད་རྟོན་ཤོར་བར་མཉམ་འབྲེལ་ཆད་གཅོད་བསླབ་འདོམས་བྱེད་པའི་རྐྱེན་སྲོལ་འཛུགས་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 

“མཉམ་འདྲེས་རུང་ན་མཉམ་འདྲེས་དང་། མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་ན་མཉམ་འདྲེས་ཀྱིས་རིག་གནས་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་གནས་སྐོར་ལ་བརྟེན་ནས་རིག་གནས་མངོན་པའི”འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་བཅངས་ནས། སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་ལས་རིགས་དེ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་གྱི་སྲོག་ཤིང་ཐོན་ལས་སུ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་དགོས།  མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི“ལྟེ་གཅིག་སྐོར་གཅིག་སྣ་མང”སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བཀོད་པ་དང་ཧུར་ཐག་མཉམ་འདྲེས་བྱས་ཏེ། “ཐོན་ལས་གནས་སྐོར་ལ་དམིགས་ནས་སྒྱུར་བ་དང་། ཐོན་རྫས་གནས་སྐོར་ལ་དམིགས་ནས་བཟོ་བ། གྲུབ་ཚུལ་གནས་སྐོར་ལ་དམིགས་ནས་སྙོམ་སྒྲིག དམངས་ཚིས་གནས་སྐོར་ལ་དམིགས་ནས་དར་རྒྱས”བཅས་ཀྱི་གནས་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་། གནས་ཡུལ་གྱི་ལེགས་ཆ་བེད་སྤྱད་དེ་ཟི་ལིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་དམིགས་སའི་ལྟེ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྱབ་འགྱེད་སྐུལ་ཁྲིད་དང་སྡུད་འགྲེམ་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། མཚོ་སྔོན་པོ་མཐའ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་རྩེ་གྲའི་མུ་ཁྱུད་མུ་མཐུད་དུ་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ་དང་། “བྱང་ནས་མདོ་ལར་བསྐྱོད་པ” སོགས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་ཁུལ་རྩེ་གྲ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས།  གནས་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ཆེན་པོ་དྲུག(རིག་གནས་གནས་སྐོར་རྣམ་གྲངས་སྔོན་སྤེལ་དང་ཐོན་ལས་སྐུལ་ཁྲིད་འཐབ་ཇུས་དང་། ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རིག་གནས་བྱེད་སྒོའི་སྣེ་ཁྲིད་འཐབ་ཇུས། རིག་གནས་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་མཐོར་འདེགས་འཐབ་ཇུས། གར་སྟེགས་སྒྱུ་རྩལ་འཁྲབ་ཚན་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་འཐབ་ཇུས། རིག་གནས་གནས་སྐོར་ཤེས་ལྡན་པ་མཐོར་འདེགས་འཐབ་ཇུས། གྲངས་འཛིན་རིག་གནས་གནས་སྐོར་འཛུགས་སྐྲུན་འཐབ་ཇུས)ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། རིག་གནས་གནས་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་ཐོན་ལས་དེ་མཚོ་བྱང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་སྒུལ་ཤུགས་སྟོབས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་དགོས།  སྣེ་ཁྲིད་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱིས་སྣེ་ཁྲིད་དང་རྐང་འཛིན་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གཞི་རྟེན་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་དང་གསར་བརྗེ་ཐོན་ཁུངས། མི་རིགས་རིག་གནས་ཐོན་ཁུངས་བཅས་སྡེབ་སྒྲིག ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་མཚོ་སྔོན་པོ་དང་མདོ་ལ་རིང་མོ་གཉིས་ཀྱི་མི་ཆོས་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་མཛེས་ལྗོངས་བར་ཁྱམས་བསྐྲུན་པ་དང་ཟུང་འབྲེལ་བཅས་བྱས་ཏེ། ཨ་མྱེས་སྟོང་སོ5Aརིམ་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་ཆེ་རུ་དང་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བ་དང་། གསེར་དངུལ་ཐང་སྟེ་མ་རྡུལ་མཁར་གྱི5Aརིམ་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གསར་སྐྲུན་དམ་འཛིན་བྱ་དགོས་པ་དང་། རྫོང་བཞིའི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་ཐོན་བྱས་ཏེ། ཡུལ་ལྗོངས་ཀྱི་ནང་དོན་སྔར་བས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་ལྗོངས་གནས་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས། གནས་སྐོར་ལམ་ཐིག་རྩེ་གྲ་བསྐྲུན་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། ས་ཁོངས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དུ་བཏང་སྟེ། ཞིབ་སློབ་གནས་སྐོར་རྟེན་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། རང་བྱུང་དང་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཐོན་ཁུངས་དང་། གསར་བརྗེ་སློབ་གསོའི་ཐོན་ཁུངས། ཕྱོགས་བསྡུས་ལག་ལེན་རྟེན་གཞི་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས། བདེ་འཇགས་དང་འོས་འཚམ་གྱི་སློབ་གྲྭ་འབྲིང་ཆུང་གི་ཞིབ་སློབ་གནས་སྐོར་རྟེན་གཞི་ཁག་གཅིག་བདམས་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་དགོས།  མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟེན་ནས། “གནས་སྐོར+ལུས་རྩལ”གྱི་ཕྱི་རོལ་ལུས་རྩལ་རྣམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་སྟེ། ཕྱི་རོལ་སྤྲོ་གསེང་ལུས་རྩལ་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་དང“འགྲན་སྡུར་ཆེན་པོ་བཞིའི(རྟ་རྒྱུག་དང་རྐང་ཐང་། མདའ་འཕེན། ལྕགས་རྟ)”བྱེད་སྒོ་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱས་ཏེ། ལུས་རྩལ་ལུས་སྦྱོང་དང་ལུས་རྩལ་འགྲན་སྡུར། ལུས་རྩལ་སྦྱོང་བརྡར། ལུས་རྩལ་གནས་སྐོར་སོགས་འཛད་སྤྱོད་བར་སྟོང་རྒྱ་བསྐྱེད་དགོས། ས་མཐོའི་ཕྱི་རོལ་འགྲན་སྡུར་བྱེད་སྒོ་གསར་སྤེལ་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་འགྲན་སྡུར་གཉེར་སྐྱོང་སྤྱི་ཚོགས་ཅན་དང་ཁྲོམ་ར་ཅན་རིམ་བཞིན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་དགོས།  གནས་སྐོར་འགྲོ་སྐྱོད་ནུས་པ་ཆེས་ཆེར་མཐོ་རུ་བཏང་ནས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྐོར་མཛེས་ལྗོངས་ཀྱི“མུ་ཏིག་ཕྲེང་འབྲེལ”དང་། ཞབས་ཞུའི་རྒྱུད་འབྲེལ་བ། གནས་སྐོར་ཕན་འབྲས་རིམ་བཞིན་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་མངོན་གསལ་གྱིས་ལེགས་སུ་གཏོང་དགོས། གནས་སྐོར་ས་ཚིགས་དང་ལྕགས་རྟའི་གནས་སྐོར་སྒར་ས། རྩྭ་ཐང་ལྗང་ལམ། ལྕགས་རྟའི་གནས་སྐོར་ཁྱམས་ལམ། ལུས་སྦྱོང་རྐང་ལམ་བཅས་ཁག་གཅིག་ཞིབ་ཚགས་ངང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་དགོས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྐོར་འདུ་འགྲེམ་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། གཙོ་གནད་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་གནས་སྐོར་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་སྒྱུར་བཀོད་དང་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ། གནས་སྐོར་བློ་འདྲི་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་ཁག་གཅིག་འཛུགས་པ་བཅས་བྱེད་དགོས། གནས་སྐོར་གྱི་གཙོ་གནད་ཚིགས་ཚེག་ཏུ་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་གནས་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་བཀོད་སྒྲིག་ལག་བསྟར་བྱས་ནས། མཚོ་སྔོན་པོ་དང་ཐག་ཉེ་བའི་ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དང་འོམ་ཆུ་གྲོང་རྡལ་མཚོ་སྐོར་གནས་སྐོར་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་རྟེན་གཞི་དང་གནས་སྐོར་འདུ་འགྲེམ་ལྟེ་གནས་སུ་བསྐྲུན་དགོས། བཀོད་སྒྲིག་ལུགས་མཐུན་དང་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་པོ་ཡོད་པའི་གནས་སྐོར་མཚོན་རྟགས་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས། མངའ་ཁོངས་ཡོངས་ཀྱི“དཀའ་བ་གསུམ་དང་ཤར་གཏོང་མི་ཐུབ་པ་གཅིག”གི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས། སྐར་རིམ་ཅན་གྱི་གནས་སྐོར་ཁྲུང་ཁང་དང་རིག་གནས་བརྗོད་དོན་གྱི་གནས་སྐོར་ཟ་ཁང་རེ་ཞུ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། ཚོང་དོན་མུ་འབྲེལ་ཁྲུང་ཁང་དང་། རང་འཁོར་སྒར་འདེབས་གནས། ཁྱིམ་ཚང་མགྲོན་ཁང་། རོང(འབྲོག)ཁྱིམ་རོལ་རྩེད་སོགས་སྣ་མང་ཅན་གྱི་ཞག་སྡོད་སྣེ་ལེན་སྒྲིག་བཀོད་ཁག་གཅིག་གསོ་སྐྱོང་བྱ་དགོས། 2025ལོར་སླེབས་དུས། གནས་སྐོར་གྱི་སྤྱིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་ཚད20% ཡན་ཡོང་བར་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། 

སྒོ་འབྱེད་གསར་གཏོད་དང་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད། ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་བཅས་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། ཁེ་ལས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་དང་ཚན་རྩལ་ལ་མ་དངུལ་འཇོག་པ། མ་དངུལ་འགན་སྲུང་། སྤུས་རྟགས་གཏོད་པ། ཤེས་ལྡན་པའི་འདེགས་སྐྱོར་སོགས་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་འབུར་ཐོན་གྱིས་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། ལག་རྩལ་ཡར་ཐོན་གྱིས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་སྔོན་ཐོན་གྱི་ལག་རྩལ་འགན་སྲུང་སྔར་ལས་ལེགས་པར་འདོན་སྤྲོད་བྱ་དགོས།  ཁེ་ལས་ཀྱིས་གཙོ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་ཐོན་སློབ་ཞིབ་འཇུག་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། དམིགས་ཚད་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་བསྒྱུར་པ་དང་ཐོན་ལས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། “ཆེད་ལས་དང་རྩེ་གྲ། ཁྱད་ལྡན། གསར་པའི”ཁེ་ལས་ཁག་གཅིག་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཏེ། “ཆེད་ལས་དང་རྩེ་གྲ། ཁྱད་ལྡན། གསར་པའི”ཁེ་ལས་ཆུང་བ་མིང་གྲགས་ཅན་གསར་སྐྲུན་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས། ལས་རིགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང་ཁག་གཅིག་གསར་སྐྲུན་དང་། ཀྲུང་དབྱང་ཐད་གཏོགས་ཁེ་ལས་དང་རྒྱལ་ནང་གི་ལས་རིགས་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ཀྱིས་མཚོ་བྱང་ཁུལ་དུ་རང་ཚུགས་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་སྒྲིག་གཞི་འཛུགས་པའི་ཡིད་དབང་བཀུག་ནས། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་སྒྲིག་གཞི་ཁག་གཅིག་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། ནོར་སྲིད་ཀྱིས་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་སྟངས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། ཁེ་ལས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཁ་གསབ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། ཚན་རྩལ་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་བའི་ཁྲོད་སྲིད་གཞུང་གི་མ་དངུལ་གྱི་ཁྲིད་སྟོན་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བཅས་བྱ་དགོས། རྒྱལ་ཁབ་དང་ཞིང་ཆེན་གྱིས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཚན་རྩལ་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་བར་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་བརྩོན་ལེན་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་ཚན་རྩལ་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་ཚད་མང་དུ་གཏོང་དགོས།  ཁེ་ལས་ཀྱི་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ཀྱི་བྱེད་པོའི་གོ་གནས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། ཚན་རྩལ་རྣམ་པའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ། གསར་གཏོད་སྦྲེལ་ཐག་དང་ཐོན་ལས་སྦྲེལ་ཐག མ་དངུལ་སྦྲེལ་ཐག ཤེས་ལྡན་པའི་སྦྲེལ་ཐག་བཅས་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། “གསར་གཏོད་འགག་སྒྲོལ་བཟོ་སྐྲུན་བརྒྱ”ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་དང་། “གཉིས་གཏོད”བྱེད་སྒོ་ཧུར་ཐག་སྤེལ་བ། ལག་རྩལ་སྒྱུར་བཀོད་དང་ལག་རྩལ་གསར་གཏོད། ལག་རྩལ་འགག་སྒྲོལ་བཅས་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་འབུར་ཐོན་བྱས་ཏེ། དེང་རབས་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་དང་འཚམ་པའི་ལག་རྩལ་གསར་པ་དང་ཐོན་རྫས་གསར་པ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། “པེ་ཆིང”མུ་འབྲེལ་ནས་ཀྱི་རིགས་དང“པེ་ཡུས”མུ་འབྲེལ་ལོག་དཀར་ཆུང་བའི་རིགས་ཀྱི་སོན་གསོ་མུ་མཐུད་དུ་ཇེ་དྲག་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། བོད་ལུག་ལོ་གཉིས་སུ་ལུ་གུ་གསུམ་དང་ལུ་གུ་མང་པོ། འབྲི་མོར་ལོ་གཅིག་ལ་བེའུ་གཅིག་བཅས་རྒྱུད་གསོ་བྱས་ཏེ། “རྫོང་གཅིག་ལ་ཀ་རྟེན་གཅིག་དང་། ཡུལ་ཚོ་གཅིག་ལ་ཁྱད་ཆོས་གཅིག གླིང་ཁུལ་གཅིག་ལ་ཐོན་ལས་གཅིག”བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་ལྟར། ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་བེད་སྤྱོད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས། 

“གྲངས་འཛིན་སྲིད་གཞུང”གསར་གཏོད་བཀོལ་སྤྱོད་སྣེ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ཏེ། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་དང་དངོས་ཚན་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་དང་ལས་རིགས་ཁག་ལ་གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་ཏེ། སྲིད་གཞུང་གི་ཐབས་ཇུས་གྲངས་འཛིན་ཅན་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གནད་ཁེལ་ཅན། སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་སྟབས་བདེ་ཅན་བཅས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། སྲོལ་རྒྱུན་ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་ཚུལ་སྒྱུར་དང་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་གཅིག་སྡུད་ཀྱི་རིམ་པ་གཉིས་ཚུད་པའི་ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་དུ་ཚུལ་སྒྱུར་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས།  སྲོལ་རྒྱུན་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཡོངས་དང་ཟུར་ཚད་ཡོངས། འབྲེལ་ཐག་ཡོངས་བཅས་ལ་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་ཏེ། རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་ལས་ཕྱོད་མཐོར་འདེགས་དང་། གྲངས་ཀས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཆེར་གཏོང་དང་རིམ་བརྩེགས། ལྡབ་འཕར་ཡོང་བ་བཅས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱ་དགོས། སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རིག་ནུས་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཀོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། “དྲ་སྦྲེལ+”བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་སྟངས་གསར་པ་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ། སྲོལ་རྒྱུན་ཐོན་ལས་རིག་ནུས་ཅན་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་དྲ་རྒྱ་ཅན་གྱི་མཐུན་སྦྱོར། རང་གཤིས་ཅན་གྱི་མངག་བཟོ། ཞབས་ཞུ་སྣུར་སྲིང་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་དང་། མི་དང་འཕྲུལ་འཁོར། དངོས་པོ་བཅས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དྲ་སྦྲེལ་གྱི་གསར་དར་ལས་རིགས་གསོ་སྐྱོང་བྱ་དགོས། གྲངས་འཛིན་ཞིང་ལས་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་། ཞིང་ཕྱུགས་ལས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་སོན་རྫས་ཐོན་ཁུངས། ཐུན་མོང་རྒྱུ་ནོར་སོགས་ཀྱི་གྲངས་གཞི་ཆེན་པོ་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་བཏང་ནས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་གཞི་གྲངས་ཐོན་ཁུངས་མ་ལག་འཛུགས་དགོས། ཞིང་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་གཉེར་སྐྱོང་གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཀོད་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་བཏང་ནས། གྲངས་འཛིན་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་ཚོད་ལྟའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱ་དགོས། ཚོང་དོན་དངུལ་རྩ་དང་དམངས་ཚིས་ཞབས་ཞུ། རིག་ནུས་བཟོ་སྐྲུན་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ས་ཁུལ་ཕྲེང་འབྲེལ་བེད་སྤྱོད་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། སྲིད་གཞུང་དང་ཁེ་ལས་ལ་ཁ་ཕྱོགས་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ། ཕྱོད་ཆེའི་འཁོར་སྐྱོད། བདེ་འཇགས་བརྟན་བརླིང་བཅས་ཀྱི་ས་ཁོངས་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཆགས་པ་བྱས་ཏེ། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས།  ཤེས་རིག་གྲོང་ཁྱེར་དང་གནོད་འཚེའི་གྲ་སྒྲིག་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོ་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་གཙོ་གནད་ཐོག་དམིགས་ཏེ། གྲངས་འཛིན་ལག་རྩལ་དང་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་དང་། བཟོ་ལས། གནས་སྐོར། འགྲིམ་འགྲུལ། གནམ་གཤིས། ཨར་སྐྲུན་ལས་རིགས་སོགས་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། གྲང་དྲོད་གཞི་གྲངས་གསོག་འཇོག་བྱེད་པར་འགྲན་རྩོད་ནུས་ལྡན་གྱི་ཐོན་རྫས་དང་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས། ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་ལྟེ་བར་བྱས་པའི“གྲངས་འཛིན་མཚོ་བྱང”གི་ཆ་འཕྲིན་བཟོ་སྐྲུན་བསྐྲུན་ནས་རྫོང་བཞིའི་གྲངས་འཛིན་མཁར་གྲོང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། གློག་འཕྲིན་དྲ་བ་དང་རླུང་བརྙན་འཕྲིན་དྲ་བ། མཉམ་སྦྲེལ་དྲ་བ། ཟོག་སྦྲེལ་དྲ་བ། སྐུད་མེད་དྲ་ཆེན་སོགས་དྲ་བ་མང་པོ་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ཤེས་རིག་མཁར་གྲོང་གི་སྟེགས་བུ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་དང་། གཞི་རིམ་བཅོས་སྐྱོང་ནུས་པ་ཆེ་གཏོང་ལ་རོགས་རམ་བྱེད་དགོས། “དྲ་སྦྲེལ+སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུ”གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོ་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་དྲ་ཐོག་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། གྲངས་འཛིན་ལག་རྩལ་གྱི་རམ་འདེགས་ཐབས་ཇུས་རྐྱེན་སྲོལ་མགྱོགས་མྱུར་ངང་འཛུགས་པ་དང་། ཟློས་མཐོ་གཞི་གྲངས་ཆེན་པོར་གཞིགས་པའི་གནད་ལ་འཁེལ་བའི་འགུལ་རྣམ་རྟོག་འཇལ་སྔོན་དཔག་སྔོན་ཟོན་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་རང་བྱུང་གནོད་སྐྱོན། དོན་རྐྱེན་གནོད་སྐྱོན། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་སོགས་ཐོལ་བྱུང་སྤྱི་པའི་དོན་རྐྱེན་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་པའི་ཁྲོད་གྲངས་འཛིན་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། སྔོན་ཟོན་དང་འཕྲལ་བསྟུན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ནུས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། གསུམ་ནས་ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་དང་དངོས་ཚན་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་མུ་མཐུད་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་དང་། གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ལ་བརྟེན་ནས། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ཁག་གཅིག་གཙོ་གནད་དུ་གསོ་སྐྱོང་དང་། ཁྱད་ཆོས་དང་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཐོན་ལས་ཁག་གཅིག་གཏོད་པ། གསར་གཏོད་དཔེ་སྟོན་གྱི་མཐོ་ས་ཁག་གཅིག་ཆགས་པ། 5Gརྨང་གཞི་བྱས་པའི་ཉེར་སྤྱོད་རྣམ་པ་དང་ཐོན་ལས་སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་པ། ཤེས་རིག་ནུས་ཁུངས་དང་ཤེས་རིག་དངོས་རྒྱུག་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཚོད་ལྟའི་དཔེ་སྟོན་སྤེལ་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་ལོ་རེར10%ཡས་མས་འཕར་བ་དང་། གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་ཁེ་ལས(ས་ཚིགས)300ཡས་མས་སུ་སླེབས་པ། གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་གྱི་ཉོ་འཚོང་གྲངས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར1.5ལས་བརྒལ་བ་བཅས་བྱ་དགོས། 

ཆ་འཕྲིན་ཅན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཅན། ལྗང་མདོག་དངོས་རྒྱུག་བཅས་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་དང་། “བརྒྱུད་ལམ+ལྟེ་གནས+དྲ་རྒྱ”ཡི་དངོས་རྒྱུག་འཁོར་སྐྱོད་མ་ལག་འཛུགས་པ། དངོས་རྒྱུག་ལྟེ་གནས་ལྟེ་བར་བྱས་ཏེ་བདེ་འཇགས་དང་བློས་འགེལ་ཆོག་པའི་མཁོ་སྤྲོད་སྦྲེལ་ཐག་མ་ལག་འཛུགས་པ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་དངོས་རྒྱུག་དང་། ཤེས་རིག་དངོས་རྒྱུག མྱུར་སྐྱེལ་དངོས་རྒྱུག ཐོན་ལས་དངོས་རྒྱུག་བཅས་ཕྱོགས་སྟོན་དུ་བྱས་ཏེ། ལེགས་བསྡུས་ནུས་ཆེའི་དེང་རབས་དངོས་རྒྱུག་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས།  ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ས་ཁོངས་དངོས་རྒྱུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་འགུལ་རྣམ་ལེགས་སྒྲིག་རྐྱེན་སྲོལ་དང་ཟུང་འབྲེལ་དང་། དངོས་རྒྱུག་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་། བཟོ་སྐྲུན། ཚོང་དོན་སོགས་ཐོན་ལས་མཉམ་འགུལ་མཉམ་འདྲེས་མངོན་འགྱུར་བྱས་ཏེ། འཇུ་ལག་རྫོང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་དང་མཐའ་འཁོར་ཞིང་ཆེན་ས་ཁོངས་མཉམ་ལས་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་འབྱེད་པའི“སྒོ་མོ་གསར་པ”ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་ནས། ཞིན་ཅང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ནས་རྨ་ནུབ་དོག་ལམ་དང་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་དངོས་རྒྱུག་བྱེད་སྒོའི་རྩ་འཛུགས་ལྟེ་གནས་ཧུར་ཐག་གིས་བསྐྲུན་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུའུ། ཞིན་ཅང་བཅས་ཞིང་ཆེན་གསུམ་དང་འབྲེལ་མཐུད་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་དངོས་ཟོག་གསོག་འཇོག་སྐྱེལ་འདྲེན་རྟེན་གཞི་འཛུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། མདའ་བཞི་མེ་འཁོར་འབབ་ཚུགས་ཀྱི་ཟོག་འདྲེན་ལྟེ་གནས་རྒྱས་སྐྲུན་བྱས་ཏེ། ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་དངོས་རྒྱུག་ཚིགས་ཚེག་དང་དངོས་ཟོག་སྐྱེལ་འདྲེན་སྡུད་འགྲེམ་བྱ་ཡུལ་ཆགས་པ་དང་། བར་ཐག་འབྲིང་རིང་དང་དངོས་ཟོག་འབོར་ཆེན་སྐྱེལ་འདྲེན་ལྕགས་ལམ་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། མདའ་བཞི་རྫོང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་མཛོད་ཉར་དངོས་རྒྱུག་སྡུད་འགྲེམ་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། མདའ་བཞི་མཚོ་སྐོར་ས་ཁུལ་དང་ལན་ཟི་གྲོང་ཁྱེར་ཁྱུ་ཚོགས་ལ་ཕྱོགས་པའི་དངོས་ཟོག་གསོག་འཇོག་རྟེན་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ཕྱོགས་བསྡུས་དངོས་རྒྱུག་ལས་སྒོའི་ཚད་ཏུན་དུང་ཕྱུར10ལ་སླེབས་པ་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས།  ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་མཛོད་ཉར་དང་སོས་ཉར་གྱི་གྲང་སྦྲེལ་དངོས་རྒྱུག་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བཟོ་སྐྲུན་མགྱོགས་མྱུར་ལག་བསྟར་དང་། སྔོ་ཚལ་ཉོ་ཚོང་སྡེབ་སྐྱེལ་ལྟེ་གནས་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ། ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་གྲང་སྦྲེལ་དངོས་རྒྱུག་སྡེབ་སྐྱེལ་མ་ལག་རྣམ་གྲངས་ཁག་གཅིག་མུ་སྐྲུན་བྱས་ཏེ། ནོར་ལུག་ཤ་འཁྱགས་བཟོ་ལས་སྣོན་དང་། གྲང་འཁྱགས་གསོག་ཉར། སྐྱེལ་འདྲེན། སྡེབ་སྐྱེལ། ཆེད་འཚོང་ཁང་གི་ཕྱིར་འཚོང་བཅས་གཞི་གཅིག་ཡིན་པའི་གྲང་སྦྲེལ་དངོས་རྒྱུག་སྡེབ་སྐྱེལ་མ་ལག་མགྱོགས་མྱུར་ཆགས་སུ་འཇུག་པ་དང་། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་རྫས་གོང་དུ་སྐྱོད་པའི་བགྲོད་ལམ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་བཏོད་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  དངོས་རྒྱུག་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་སྡེབ་སྐྱེལ་རིག་ནུས་ཅན་ལག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་དང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུར་གཙོ་གནད་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། གློག་རྡུལ་གཞི་གྲངས་བརྗེ་རེས་དང་ཕྱིར་འཚོང་དུས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་མ་ལག གློག་རྡུལ་ཚོང་ཟོག་མངག་ཉོ་མ་ལག ལག་ཏུ་བཟུང་བའི་འཕྲོ་ཟློས་སྐུད་མེད་མཐའ་སྣེ་སོགས་དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དངོས་རྒྱུག་ལག་རྩལ་མ་ལག་འཛུགས་དགོས། དངོས་རྒྱུག་འདོན་འཇུག་དང་གསོག་འཇོག ཐུམ་སྒྲིག བདེ་འཇགས་ལག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། ཨང་བྱང་ཤུར་རྟགས་དང་བརྙན་ལམ་རང་འགུལ་དབྱེ་འབྱེད་དང་། རང་འགུལ་དབྱེ་འགོད། རང་འགུལ་གསོག་འཇོག རང་འགུལ་ཁྲིད་སྟོན། རང་འགུལ་རྗེས་འདེད་མ་ལག་སོགས་རང་འགུལ་ཅན་གྱི་ལག་རྩལ་དང་ལེ་ལག་ཐོན་རྫས་མགྱོགས་མྱུར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས། མཁོ་འདོན་ཚོང་པའི་མཛོད་ཉར་དོ་དམ་དང་། རྣམ་པ་མང་བའི་མཉམ་འདྲེན། དངོས་རྒྱུག་སྡེབ་སྐྱེལ་ལྟེ་གནས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་དོ་དམ་ཐབས་ཇུས་རྒྱབ་སྐྱོར། མགྱོགས་མྱུར་ཚུར་སྣང་སོགས་ཀྱི་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱོད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས། ཟོག་སྦྲེལ་དྲ་བ་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། ནུས་ཆེ་ཤར་འབྲེལ་གྱི་འཁོར་རྒྱུག་མ་ལག་འཛུགས་པ། དངོས་རྒྱུག་མ་གནས་དམའ་རུ་གཏོང་དགོས། དངོས་རྒྱུག་ཐོན་ཁུངས་ཚད་ལྡན་དང་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ཏེ། “མཉམ་སྦྲེལ་དྲ་བ+དངོས་རྒྱུག་སྐྱེལ་འདྲེན+ལས་སྟེགས”ཀྱི་རྣམ་པ་བཏོད་ནས་དངོས་རྒྱུག་ས་ཚིགས་མང་པོར་སྦྲེལ་མཐུད་སྐྱེལ་འདྲེན་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས།  “ཡུལ་ཚོར་སྦྲག་སྲིད་ཡོད་པ”ཡི་བཟོ་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། “མྱུར་སྐྱེལ་གྲོང་གསེབ་དང་སྡེ་བར་བསྐྱོད་པའི”བཟོ་སྐྲུན་རིམ་སྤོར་བྱས་ཏེ། མྱུར་སྐྱེལ་ཁེ་ལས་ཀྱིས་གྲོང་ཁུལ་གྱི་མཇུག་སྣེའི་ལེན་སྐྱེལ་ས་ཚིགས་དང་། གྲོང་གསེབ་དང་སྡེ་བ་རིམ་པར་གློག་རྡུལ་ཚོང་ལས་མྱུར་སྐྱེལ་དངོས་རྒྱུག་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་མ་གཏོང་དགོས། སྦྲག་སྲིད་ཁེ་ལས་ཀྱིས“སྦྲག་སྲིད་སྤྲོ་ཉོའི”གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་སྐྱེ་ཁམས་མུ་ཁྱུད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་མ་གཏོང་བ་དང་། “སྡེ་བའི་སྦྲག་སྲིད་ས་ཚིགས+མྱུར་སྐྱེལ་ཚོང་ཁྲོམ+གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་ཞབས་ཞུ+དམངས་ཕན་ཞབས་ཞུ”བཅས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་དགོས། “སྦྲག་སྲིད+མྱུར་སྐྱེལ”དང“མྱུར་སྐྱེལ+མྱུར་སྐྱེལ”དང་། “འགྲིམ་འགྲུལ+མྱུར་སྐྱེལ”དང་། “མྱུར་སྐྱེལ+གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན”དང་། “མཁོ་ཚོང་ཁང+མྱུར་སྐྱེལ”བཅས་ཀྱི་མཉམ་ལས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་དགོས། མྱུར་སྐྱེལ་ཁེ་ལས་གཅིག་སྡུད་དང་སྡེབ་སྒྲིག་བྱས་ནས་མཁྲེགས་ཆས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་དང་། རང་འགུལ་ཅན་གྱི་དངོས་རྒྱུག་སྒྲིག་ཆས་ནང་འདྲེན་བྱས་ཏེ། ལངས་གཟུགས་མཛོད་ཉར་དང་མགྱོགས་མྱུར་དབྱེ་འབྱེད། རང་འགུལ་ཅན་གྱི་སྐྱེལ་འདྲེན་བཅས་མངོན་འགྱུར་དང་། མྱུར་སྐྱེལ་དངོས་རྒྱུག་རིག་ནུས་ནུས་ཆེའི་འཁོར་སྐྱོད་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས་ལ། དུས་མཚུངས་ཚོང་དོན་གཞུང་དོན་དང་གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན་སོགས་ནུས་པ་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་མྱུར་སྐྱེལ་དངོས་རྒྱུག་མ་ལག་བསྐྲུན་ནས། མཚོ་བྱང་དུ་གཞི་ཚུགས་པ་དང་མཐའ་འཁོར་རྫོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་ཁྱབ་འགྱེད་གཏོང་བའི་གཞི་ཁྱོན་ཅན་དང་ཚད་ལྡན་ཅན་གྱི་མྱུར་སྐྱེལ་དངོས་རྒྱུག་ཁྲོམ་ར་ཆགས་པ་བྱ་དགོས། 2026 ལོར་སླེབས་དུས། མྱུར་སྐྱེལ་གྲོང་གསེབ་དང་ཡུལ་གྲོང་དུ་ཁྱབ་ཚད100%ཡིན་དགོས་ལ། མྱུར་སྐྱེལ་ཞབས་ཞུ་སྡེ་བར་ཁྱབ་ཚད80%ཟིན་པ་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། 

 སློབ་གསོའི་ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་སྔར་བས་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་དང་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། འོས་འགན་སློབ་གསོ་དོ་སྙོམས་ངང་འཕེལ་རྒྱས་དང་སློབ་གསོ་སྣ་ཚོགས་མཐུན་སྦྱོར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སློབ་གསོའི་ཧེ་བག་ཆུང་དུ་གཏོང་བ། རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྱུར། གཞི་ཁྱོན་ཆུང་བ་དང་ཕན་འབྲས་དམའ་བའི་སློབ་ཁྲིད་ས་ཚིགས་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་ཕྱིར་འཐེན་དང་ཟླ་སྒྲིལ་བྱེད་པ། “རིགས་གཉིས”ཀྱི་སློབ་གྲྭའི་སློབ་གཉེར་ཆ་རྐྱེན་མུ་མཐུད་ལེགས་བཅོས་དང་། སྒྱུར་བཀོད་རྒྱ་བསྐྱེད་སོགས་བྱས་ཏེ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སློབ་གསོ་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཆུ་ཚད་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། ཁུལ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་ཚུལ་ལུགས་མཐུན་དང་བསྡུར་ཚད་མཐུན་སྦྱོར། གཞི་ཁྱོན་འོས་འཚམ་བཅས་ཀྱི་སློབ་གྲྭའི་བཀོད་སྒྲིག་གཞི་རྩའི་ཐོག་ཆགས་དགོས།  ཁུལ་ས་ཁོངས་ནང་གི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གསར་བརྗེ་ཐོན་ཁུངས་སྔོག་འདོན་དང་བེད་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱ་དགོས་པ་དང་། ཁུལ་ཕྱི་ནང་གི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་དང་དགེ་སློབ་རྣམས་རང་ཁུལ་དུ་ཞིབ་སློབ་ལག་ལེན་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་རྒྱུར་གདན་འདྲེན་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས།  “མདེལ་གཉིས་སྐར་གཅིག”གི་སྙིང་སྟོབས་དར་སྤེལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་དགོས། “མདེལ་གཉིས་སྐར་གཅིག”ལས་བྱེད་པའི་སློབ་གླིང་དང་མཚོ་བྱང་ཁུལ་མ་རྡུལ་མཁར་གསོ་སྦྱོང་རྟེན་གཞི་ཚད་ཡོད་སྤྱི་གཉེར་དང་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཞིབ་སློབ་སློབ་ཚན་མ་ལག་ཁག་གཅིག་གསར་སྤེལ་བྱས་ཏེ། ཁུལ་ཡོངས་དང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་དང་དགེ་སློབ་བཅས་ལ་ཞིབ་སློབ་ལག་ལེན་ཞབས་ཞུ་ལེགས་པོ་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ཞིབ་སློབ་ལག་ལེན་རྟེན་གཞི་འཛུགས་པའི་རེ་ཞུའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞིབ་སློབ་ལག་ལེན་རྟེན་གཞི་ཧུར་ཐག་གིས་བཏོད་དེ། མཚོ་བྱང་གི་གསར་བརྗེ་ཞིབ་སློབ་སྤུས་རྟགས་དར་སྤེལ་གཏོང་དགོས།  འབྲིང་རིམ་ལས་རིགས་སློབ་གསོ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་དང་། ཁུལ་ས་ཁོངས་ནང་གི་ལས་རིགས་སློབ་གསོའི་ཐོན་ཁུངས་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ཏེ། དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཆེད་ལས་རྨང་གཞིར་བྱས་ནས་ཆེད་ལས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་། འབྲིང་རིམ་ལས་རིགས་སློབ་གྲྭའི་སློབ་གཉེར་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། ཐོན་སློབ་མཉམ་འདྲེས་དང་། སློབ་གྲྭ་དང་ཁེ་ལས་མཉམ་ལས། གསོ་སྐྱོང་དང་སྦྱོང་བརྡར་ཟུང་འབྲེལ། སྣ་མང་གི་སློབ་གཉེར་རྣམ་པ་འཐུས་ཚང་བཅས་རིམ་བཞིན་ཆགས་པ། འབྲིང་རིམ་དང་མཐོ་རིམ་ལས་རིགས་གཅིག་གྱུར་གསོ་སྐྱོང་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པ། “ལས་རིགས་དང་སྤྱིར་བཏང་མཉམ་འདྲེས་འཛིན་གྲྭ”འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས་ལས་རིགས་དང་སྤྱིར་བཏང་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་མཐོ་འབྲིང་སློབ་ཚན་མ་ལག་འཛུགས་དགོས།  སྤྱི་པའི་རིག་གནས་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་གནས་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་རྐང་ཚ་རྫོང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཐོན་ལས་རྣམ་གྲངས་དང་། དཀོན་ལོ་ཚང་གོང་མ་སྡེ་བའི་སྡོད་དམངས་ཕྱོགས་བསྡུས་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས། ཨ་མྱེས་སྟོང་སོ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་གནས་སྐོར་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད། མདོ་ལ་ལ་བཙས་སྒང་གནས་སྐོར་ཁུལ་གྱི་དུས་རིམ་དང་པོའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད། མདའ་བཞི་རྫོང་གསེར་ཐང་ཡུལ་ཚོ་མཚོ་ཤར་སྡེ་བའི་གྲོང་གསེབ་དར་སྤེལ་གནས་སྐོར་དཔེ་སྟོན་རྣམ་གྲངས། མདའ་བཞི་རྫོང་ས་ཁོངས་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྐོར་སྡུད་འགྲེམ་ཞབས་ཞུའི་ཁུལ། འཇུ་ལག་གངས་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཕྱུགས་ར་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས། མདོ་ལ་རྫོང་ལུས་རྩལ་ལས་ཤག་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས། མདོ་ལ་རྫོང་མཁར་དམར་གནའ་མཁར་གནས་སྐོར་ཕྱུགས་ལས་ཉམས་ལེན་ས་ཚིགས་ཀྱི་དུས་རིམ་གཉིས་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས། མ་རྡུལ་མཁར་གསར་བརྗེ་གནས་སྐོར་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན། སྨོན་ལམ་མཐོན་པོ་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྐོར་དང་གསར་བརྗེ་ཞིབ་སློབ་རྟེན་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས། ཝ་མགྱོགས་ཡུལ་ཚོ་མདའ་བཞི་སྡེ་བའི་ཆུ་ཚན་མཐོར་འདེགས་སྒྱུར་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་སོགས་འཛུགས་སྐྲུན་མྱུར་ཚད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། རྫོང་སོ་སོའི་རིག་གནས་ལུས་རྩལ་སྤྲོ་གསེང་རོལ་རྩེད་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ལུས་རྩལ་ཁང་ཆུང་གྲས་ཀྱི་སྒྲིག་བཀོད་དང་སྒྲིག་ཆས་ཆ་ཚང་སྒྲིག་སྦྱོར་དང་། ཁེ་ལས་ཀྱི་རིག་གནས་གཡུལ་ས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། ཅུང་ཆ་ཚང་བའི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་ཆགས་པར་བྱ་དགོས། རིག་གནས་ཐོན་ལས་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་སྟེགས་བུ་འཛུགས་པ་དང་། རིག་གནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་མཛོད་འཛུགས་པ། རང་མོས་རེ་ཞུ་དང་འགུལ་རྣམ་དོ་དམ། གཙོ་གནད་རོགས་སྐྱོར་བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་གཞིར་བཟུང་། དཔེ་སྟོན་རང་བཞིན་དང་སྣེ་ཁྲིད་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱ་དགོས། ཁེ་ལས་དང་སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས། མི་སྒེར་བཅས་ཀྱིས་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་དང་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། སྤྱི་པའི་རིག་གནས་སྒྲིག་བཀོད་གཉེར་སྐྱོང་ནང་ཞུགས་ཏེ། དམངས་ཁྲོད་རྩ་འཛུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་བརྗོད་དོན་རྟེན་མཛོད་ཁང་དང་། མཛེས་རྩལ་ཁང་། གྲངས་འཛིན་རིག་གནས་རྟེན་མཛོད་ཁང་སོགས་རིག་གནས་སྤེལ་ཡུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས།  “ཧུའུ་ཧུའུ་ཐུང”རྟོག་དམ་དང་འཁོར་སྐྱོད་འགན་སྲུང་གི་ཡུན་ཕན་རྐྱེན་སྲོལ། ཀྲུང་དབྱང་རླུང་བརྙན་འཕྲིན་ལེ་ཚན་སྐུད་མེད་གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་བཟོ་སྐྲུན་འཁོར་སྐྱོད་སྲུང་སྐྱོང་དོ་དམ་བྱེད་ཐབས་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས། སྨྱན་སྦྱོར་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱབ་སྤེལ་བཟོ་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། ཚད་གཞི་གཅིག་གྱུར་དང་འབྲེལ་མཐུད་མཉམ་འབྲེལ། ཐུན་མོང་འཛུགས་སྤྱོད་བཅས་ཀྱི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་གྲངས་འཛིན་ཞབས་ཞུའི་དྲ་རྒྱ་འཛུགས་པ་དང་། ཁུལ་རིམ་པའི་སྨྱན་སྦྱོར་མཉམ་འདྲེས་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བྱེད་པ། རྫོང་རིམ་པའི་སྨྱན་སྦྱོར་མཉམ་འདྲེས་ལྟེ་གནས་ཇེ་རྒྱས་དང་བེད་སྤྱོད་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། འཕྲལ་བསྟུན་རླུང་འཕྲིན་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། ཐོལ་བྱུང་འཕྲལ་བསྟུན་དོན་རྐྱེན་འཕྲལ་བསྟུན་རླུང་འཕྲིན་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས། རླུང་བརྙན་འཕྲིན་ལེ་ཚན་གྱི་ནང་དོན་བཟོ་སྐྲུན་དང་གཏོང་སྤེལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དྭངས་གསལ་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། དྭངས་གསལ་ལེ་ཚན་དེ་བརྙན་འཕྲིན་གྱི་གཙོ་རྒྱུན་རྣམ་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བ་བྱ་དགོས། རིག་གནས་ཀྱི་དམངས་ཕན་རྣམ་གྲངས་ཀྱིས“ཞིང་གསུམ”ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ནང་དོན་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ནས། སྣ་མང་ཅན་གྱི་རླུང་བརྙན་འཕྲིན་ལེ་ཚན་བཟོ་སྐྲུན་དང་གཏོང་སྤེལ་བྱ་དགོས། 

མ་རྩའི་ཁྲོམ་རའི་ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་ཇེ་ལེགས་དང་དཔལ་འབྱོར་དངོས་ཚན་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ། ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་འདུ་ཤེས་གསར་པ་དང་རྣམ་པ་གསར་པ། བྱེད་ཐབས་གསར་པ་བཅས་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས། ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩ་དང་སྡོད་ཁང་བོགས་གཏོང་དང་། སྤྱི་ཕན་དངུལ་རྩ། དངུལ་རྩའི་ཚན་རྩལ་བཅས་ཀྱི“འཐབ་ཇུས་ཆེན་པོ་གསུམ”མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  དངུལ་ཁང་འབྲིང་ཆུང་གི་སྒྱུར་བཅོས་མུ་མཐུད་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། “དངུལ་ཁུལ་དུ་འདྲེན་པའི”བཟོ་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། ཚོང་འགུག་དང་ཀོང་ཏ། ཀྲུང་ཞིན། ཕིང་ཕན། པེ་ཅིང་སོགས་དངུལ་ཁང་ནང་འདྲེན་གྱིས་མཚོ་བྱང་ཁུལ་དུ་ཡན་ལག་སྒྲིག་གཞིའམ་ཞབས་ཞུའི་དྲ་ཚིགས་འཛུགས་པ་དང་། ཞིང་ཚོང་དངུལ་ཁང་སོགས་རང་ཚུགས་ཁྲིམས་མིའི་དངུལ་ཁང་སྒྲིག་གཞི་ནང་འདྲེན་བྱས་ཏེ་དངུལ་འཛིན་དང་གུན་སྐྱོབ། ཡིད་རྟོན་མ་འཇོག ཐེབས་རྩ་དོ་དམ། ཉེན་ཁ་མ་འཇོག་སྤྱི་གཉེར་གྱི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་པུ་སོགས་དངུལ་ཁང་མིན་པའི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞི་གཅིག་སྡུད་བྱ་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ཐེབས་རྩའི་སྤྱི་གཉེར1-2དང་མ་རྐང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ཚོང་ལས་དངུལ་ཁང་ངམ་མ་རྐང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གུན་སྐྱོབ་སྤྱི་གཉེར་མཚོ་བྱང་དུ་བཅའ་སྡོད་བྱེད་པའི་ཡིད་དབང་འགུག་རྒྱུ་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས།  འཁོར་སྐྱོད་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། བཟོ་ལས་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་ལེགས་སུ་གཏོང་དགོས། ལྗང་མདོག་ཡིད་རྟོན་དངུལ་བུན་དང་། བུན་འཛིན། རྐང་འཛིན། ཐེབས་རྩ། གུན་སྐྱོབ་སོགས་ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩའི་ཐོན་རྫས་སྟབས་བསྟུན་ངང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་མ་རྩའི་ནུས་ཁུངས་གསར་པ་དང་རྒྱུ་ཆ་གསར་པ། རིག་ནུས་སྒྲིག་ཆས། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་སོགས་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་གྱི་གསར་དར་ཐོན་ལས་ལ་ཐུན་མོང་ཐོག་གཏོང་བའི་ཡིད་དབང་འགུག་པ་དང་། ཐཱན་རྩིས་ཐོའི་ཚོད་ལྟ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ་བཟོ་ལས་ཁེ་ལས་ལ་ལག་རྩལ་སྒྱུར་བཀོད་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱ་དགོས།  “ལྗང་མདོག་ནུས་ཁུངས་དང་ལྗང་མདོག་འཛུགས་སྐྲུན། ལྗང་མདོག་འགྲིམ་འགྲུལ། ནུས་ཁུངས་གཙང་མ།  ལྗང་མདོག་དངོས་རྒྱུག”ཁྱབ་ཁོངས་ཆེན་པོ་ལྔའི་གཙོ་གནད་དཔེ་སྟོན་རྣམ་གྲངས་དང་གཙོ་གནད་གསོག་འཇོག་རྣམ་གྲངས་གདམ་གསེས་བྱས་ཏེ། དཔེ་སྟོན་གྱིས་སྣེ་ཁྲིད་དང་ཚེག་གིས་ཕྱོགས་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་དེ་ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩའི་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས། ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩའི་བུན་འཛིན་དང་ལྗང་མདོག་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་བུན་འཛིན་འགྲེམ་སྤེལ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་བཙོག་ཆུ་ཐག་གཅོད་དང་གད་སྙིགས་ཐག་གཅོད། ནུས་སྲི་གཏོང་ཉུང་། སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་སླར་གསོ། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ལྗང་མདོག་རྣམ་གྲངས་ལ་ཞབས་ཞུ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས།  སྲིད་གཞུང་གི་ཁྲིད་སྟོན་ཐེབས་རྩ་འཛུགས་པ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས་འདེགས་ཤིང་གི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་རྩ་དེ་བས་མང་བ་སྐུལ་སློང་བྱས་ནས། ཐོན་ལས་ཐེབས་རྩའི་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། གཙོ་གནད་ཐོག“ཐཱན་རྩེར་སོན་དང་ཐཱན་བཏང་སྙོམས”དང་། “སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་རིན་ཐང་མངོན་འགྱུར”སོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་དམིགས་ནས་ལྗང་མདོག་དངུལ་རྩ་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ། ཆུ་དྭངས་རི་སྔོ་དེ་གསེར་རི་དངུལ་རི་རུ་བསྒྱུར་བའི་བགྲོད་ལམ་ཤར་གཏོང་བྱས་ནས། མཚོ་བྱང་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར་ཆེ་རུ་དང་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་དགོས། དངུལ་རྩས་གྲོང་གསེབ་དར་སྤེལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་ཤུགས་ཆེན་བྱ་དགོས། བོད་ལུག་དང་ནོར་གནག ལོག་དཀར། ནས། ཀྲུང་བོད་སྨན་རྫས། ཧོ་ཡན་ཧྲན་སོགས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཐོན་ལས་དང་འདེབས་འཛུགས་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུར་འབུར་ཐོན་ངང་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། སྲིད་གཞུང་རང་བཞིན་གྱི་མ་དངུལ་བསྡུ་སྒྲིལ་ཁག་ཐེག་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། དམངས་གཉེར་དང་ཁེ་ལས་ཆུང་གྲས་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་ཞབས་ཞུའི་ཕྱོགས་བསྡུས་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། ཤེས་བྱའི་བདག་དབང་དང་བསྡུ་འོས་པའི་རྩིས་ཁྲ། འགྱུར་དངོས་རྐང་དབང་སོགས་གཏའ་འཇོག་དངུལ་བུན་གྱི་ལས་སྒོ་ཧུར་ཐག་སྤེལ་དགོས། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་བསྐྱར་དུ་དངུལ་བུན་གཏོང་བ་དང་བསྐྱར་དུ་སྔ་འདོན། ཚད་གཞི་དམའ་རུ་གཏོང་བའི་མ་དངུལ་ལུགས་མཐུན་ངང་བེད་སྤྱོད་ལ་ཤུགས་སྣོན་པར་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་དང་ཁེ་ལས་ཆུང་གྲས། དམངས་གཉེར་ཁེ་ལས་བཅས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་དངུལ་བུན་གཏོང་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། མཚོ་སྔོན་རྐང་དབང་མ་འཇོག་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་ལ་བརྟེན་ནས། ཁྲོམ་ར་ཅན་གྱི་ཁྲོམ་རར་ཞུགས་པའི་རྗེས་གྲབས་ཐོན་ཁུངས་གདམ་གསེས་དང་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ལས་དོན་རྐྱེན་སྲོལ་འཛུགས་པ་དང་། ཁེ་ལས་ཁྲོམ་རར་འདོན་རྒྱུ་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་གསོ་སྐྱོང་བྱ་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། དངུལ་རྩའི་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར3མངོན་འགྱུར་བྱས་ནས་ལོ་རེར3%འཕར་དགོས། 

ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དང་རྫོང་སོ་སོའི་རྫོང་མཁར། ཐོན་ལས་གླིང་ཁུལ་བཅས་བཅོས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། རིལ་རྡུལ་དང་དཀུ་དབྱང་། VOCsསོགས་སྦགས་བཙོག་དངོས་པོ་མང་པོའི་གཏོང་ཉུང་མཐུན་སྦྱོར་ཕན་འབྲས་འབུར་ཐོན་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ། བཟོ་སྐྲུན་དང་དོ་དམ་བྱེད་ཐབས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་བྱ་ཐབས་ཐོག་ནས། གཙོ་གནད་ས་ཁོངས་ཀྱི་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྔར་བས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། “རྡོ་སོལ་གློག་སྒྱུར་དང་རྡོ་སོལ་རླངས་སྒྱུར”འཕེལ་རིམ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། “སྣུམ་ལམ་རླངས་འཁོར”བཅོས་སྐྱོང་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱས་ཏེ། མཉམ་འབྲེལ་འགོག་སྡོམ་དང་དྲ་བ་ཅན་གྱི་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་དགོས། སྦགས་བཙོག་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་གནད་ཀྱི་རང་འགུལ་རྟོག་དམ་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་། གཏན་འཇགས་ཕྱིར་འབུད་འབྱུང་ཁུངས་ཁེ་ལས་ལ་དུ་རླངས་ཕྱིར་འབུད་ཀྱི་རང་འགུལ་རྟོག་དམ་སྒྲིག་ཆས་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།  ཆུ་ཁུངས་ཆུ་དང་བཟོ་གྲྭ་ནས་ཐོན་པའི་ཆུ། མཇུག་མཐའི་ཆུ་བཅས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོའི་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་བསྣན་ཏེ། མཚོ་སྔོན་པོ་འབབ་ཡུལ་དང་བར་དམ་ཆུ་བོའི་འབབ་ཡུལ། ཙོང་ཆུའི་འབབ་ཡུལ་བཅས་བཅོས་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་འབུར་དུ་ཐོན་པར་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། འཐུང་ཆུའི་འབྱུང་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོང་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ། ཆུ་ཁུངས་ཆུ་སྤུས་བརྟན་པོ་དང་ཚད་ལྡན་ཡོང་བ་འགན་ལེན་བྱ་དགོས། མཁར་གྲོང་བཙོག་ཆུ་ཆ་སྒྲིག་སྦུ་གུ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྦུ་གུ་རྙིང་པ། ཆར་བཙོག་ཁ་འགྲེམ་སྦུ་གུ་སྒྱུར་བཀོད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་མཁར་གྲོང་བཙོག་ཆུ་སྡུད་རུབ་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་ནུས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། བཟོ་ལས་གླིང་ཁུལ་གྱི་བཙོག་ཆུ་གཅིག་བསྡུས་ཐག་གཅོད་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། ས་གནས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་བསྟུན་ནས་ཡུལ་གྲོང་གི་བཙོག་ཆུ་ཐག་གཅོད་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་དགོས། ཁོར་ཡུག་སྦགས་བཙོག་ཕྱོགས་གསུམ་པའི་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། མཁར་གྲོང་གི་ཁོར་ཡུག་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་ཞབས་ཞུ་སྤེལ་རྒྱུར་སྐུལ་མ་གཏོང་བ། “སྦགས་བཙོག་གཏོང་མཁན་གྱིས་གྲོན་དངུལ་སྤྲོད་པ+ཕྱོགས་གསུམ་པའི་བཅོས་སྐྱོང”རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས།  ས་རྒྱུའི་སྦགས་བཙོག་བདག་གཅུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། ས་རྒྱུའི་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྐྱོང་དང་ཉམས་གསོ་འཆར་འགོད་བཟོ་འགོད་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་པ། ཞིང་ལས་ཀྱི་ངོས་ཁུངས་སྦགས་བཙོག་འགོག་བཅོས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། འཇུ་ལག་རྫོང་གི་འབྲུ་རིགས་ཐོན་སྐྱེད་རྟེན་གཞིའི་སྦགས་བཙོག་འགོག་སྡོམ་འབུར་དུ་ཐོན་པ། གྲོག་རོང་སྙིགས་རྫས་སྦགས་བཙོག་འགོག་བཅོས་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ། ལོ་རྒྱུས་ལས་ལུས་པའི་ལྕགས་རིགས་སྦགས་བཙོག་ཁུལ་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་ངོགས་དང་གཏེར་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། གཏེར་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སླར་གསོ་དང་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱ་དགོས། 2026 ལོར་སླེབས་དུས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྦགས་བཙོག་ཐེབས་པའི་རྨོ་ཞིང་བདེ་འཇགས་ངང་སྤྱོད་ཚད་དང་སྦགས་བཙོག་ས་ཆ་བདེ་འཇགས་ངང་སྤྱོད་ཚད95%ཡན་ལ་སླེབས་དགོས། མདའ་བཞི་རྫོང“སྙིགས་མེད་གྲོང་ཁྱེར”དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཏེ། འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཉུང་གཏོང་དང་རིགས་དབྱེ་ཐག་གཅོད། ཐོན་ཁུངས་ཅན་དུ་བེད་སྤྱོད་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེ་ལམ་ལུགས་འཛུགས་དགོས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྲ་གཟུགས་རྫས་སྙིགས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཆ་སྒྲིག་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། ས་མཐོའི་སྲ་གཟུགས་རྫས་སྙིགས་ཕྱོགས་བསྡུས་བེད་སྤྱོད་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་རྣམ་པ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ཏེ། ས་ཁོངས་ཡོངས་སུ“འགྱིག་བཟོ་གཏན་འགོག་བཀའ་རྒྱ”མུ་མཐུད་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེ་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། མཁར་གྲོང་གི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་ཐག་གཅོད་དང་སྲ་གཟུགས་རྫས་སྙིགས་ཐག་གཅོད་ཀྱི་གྲོན་དངུལ་བསྡུ་བའི་ཚད་གཞི་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། མཁར་གྲོང་གི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་ཀྱི་གྲོན་དངུལ་བསྡུ་བ་དང་རིགས་དབྱེ་ཉུང་གཏོང་གི་སྐུལ་ལྕག་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། རྫོང་མཁར་གྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་ཆུང་གྲས་སྲེག་གཏོང་སྒྲིག་བཀོད་ཚོད་ལྟ་འཚོལ་ཞིབ་དང་སྤེལ་བ། ཡུལ་གྲོང་གི་གད་སྙིགས་ཐག་གཅོད་སྒྲིག་ཆས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། རྫོང་མཁར་དང་གཙོ་གནད་ཡུལ་གྲོང་གི་གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེ་དང་ཚ་འབྱེད་ཐག་གཅོད་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཅས་བྱ་དགོས། གཙོ་གནད་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པའི་ཁུལ་གྱི“སྙིགས་མེད་མཁར་གྲོང”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་ནང་དུ“ཐཱན་མེད་མཁར་གྲོང”འཛུགས་རྒྱུར་སྐུལ་མ་གཏོང་དགོས། རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་མ་ལག་ཉམས་གསོ་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཡུན་ཕན་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི“སྙིགས་མེད་གྲོང་གསེབ”ཁག་གཅིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་དགོས། རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་གད་སྙིགས་ས་གནས་དེ་གར་རིགས་དབྱེ་དང་བརྒྱུད་སྐྱེལ། ཐོན་ཁུངས་ཅན་དུ་བེད་སྤྱོད་བཅས་ཀྱི་རྐྱེན་སྲོལ་བཙུགས་ནས། བསྐྱར་སྐྱེས་ཐོན་ཁུངས་ཚུར་བསྡུ་བེད་སྤྱོད་མ་ལག་རོང་འབྲོག་ཁུལ་དུ་སྣུར་སྲིང་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་གད་སྙིགས་ཕྱོགས་གསུམ་པས་བཅོས་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་ལྕག་བྱ་དགོས། ཙོང་ཆུའི་རྒྱུད་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འཚོ་བའི་བཙོག་ཆུ་གཅིག་སྡུད་ཐག་གཅོད་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་བཏང་ནས། མཚོ་སྔོན་པོའི་མཐའ་འཁོར་དང་མདོ་ལ་རིང་མོ་སོགས་རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་འཚོ་བའི་བཙོག་ཆུ་ཁ་ཐོར་ཐག་གཅོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྫོང་མཁར་དུ་བསྐྲུན་པའི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་གནོད་མེད་ཅན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཚད97%ཡན་ཟིན་དགོས།  གྲོན་ཆུང་དང་ལེགས་བསྡུས་རེས་འཁོར་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ལྟ་བ་བཙུགས་ནས། ལྗང་མདོག་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་དངོས་སྤྱོད་ལག་རྩལ་ཁྱབ་གདལ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། མདའ་བཞི་རྫོང་ནུས་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དཔེ་སྟོན་མཁར་གྲོང་འཛུགས་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས། ཐཱན་རྩེར་སོན་དང་ཐཱན་བཏང་སྙོམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་འཆར་འགོད་བྱས་ནས། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆེད་དོན་མ་དངུལ་བརྩོན་ལེན་བྱས་ཏེ་མཚོ་བྱང་གི་ལྗང་མདོག་ཐཱན་ཉུང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། གླིང་ཁུལ་གྱི་འཁོར་སྐྱོད་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཀོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། དག་གཙང་ཐོན་སྐྱེད་ལ་ཞིབ་བཤེར་དང་གླིང་ཁུལ་གྱི་སྦགས་བཙོག་དངོས་པོ་གཅིག་སྡུད་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། ནུས་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་དང་ཆུ་གྲོན་ཆུང་། སྲ་སྙིགས་ཐག་གཅོད་སྒྲིག་བཀོད་གཞི་གཅིག་ཅན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་དགོས། རྫས་ལུད་དང་ཞིང་སྨན་གྱི་གྲངས་ཚད་ཉུང་གཏོང་དང་ཕན་ནུས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་མུ་མཐུད་སྤེལ་བ་དང་། སྐྱེ་ལྡན་ལུད་ཀྱིས་རྫས་ལུད་ཀྱི་ཚབ་བྱེད་པ་དང་ས་འཇལ་སྡེབ་སྦྱོར་ལུད་རྒྱག་པ། ནད་འབུ་གཅིག་གྱུར་སྔོན་འགོག་དབང་སྒྱུར། བརྒྱུད་རིམ་ཡོངས་ཀྱི་ལྗང་མདོག་འགོག་སྡོམ་བཅས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ། སོག་མ་ཕྱོགས་བསྡུས་བེད་སྤྱོད་དང་ཕྱུགས་བྱའི་གསོ་སྤེལ་གྱི་རྫས་སྙིགས་ཐོན་ཁུངས་ཅན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུར་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། ནགས་ཤིང་གི་རྫས་སྙིགས་ཐོན་ཁུངས་ཅན་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཏེ། ཁྲོམ་ར་ཅན་གྱི་སྡུད་འདྲེན་ཐག་གཅོད་རྐྱེན་སྲོལ་འཛུགས་དགོས། ཉི་ནུས་དང་རང་བྱུང་སོལ་རླངས། མཁའ་རླུང་དྲོད་འཐེན་སོགས་བསྐྱར་སྐྱེས་ཐུབ་པའི་ནུས་ཁུངས་དྲོད་ལེན་ཚོད་ལྟ་བྱེད་པ་དང་། རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ཉི་ནུས་དྲོད་ཁང་དང་དྲོད་སྲུང་གྱང་སྦྱར། གློག་དྲོད་ཚ་ཐབ་སོགས་དག་གཙང་དྲོད་ལེན་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། མདའ་བཞི་རྫོང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ནུས་ཁུངས་དག་གཙང་གསར་སྤེལ་བེད་སྤྱོད་དཔེ་སྟོན་རྫོང་དང་འཇུ་ལག་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་མཁར་གྲོང་གི་དག་གཙང་དྲོད་འདོན་དཔེ་སྟོན་རྫོང་ཧུར་ཐག་གིས་བསྐྲུན་དགོས། ལྗང་མདོག་འགྲིམ་འགྲུལ་མ་ལག་འཛུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། ནུས་ཁུངས་གསར་པའི་རླངས་འཁོར་ཁྱབ་གདལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ། ནུས་སྲི་གཏོང་ཉུང་སྤེལ་བ། རླངས་སྣོན་ས་ཚིགས་དང་གློག་གསོག་ཕུར་བ། ལྗང་མདོག་མཛོད་ཁང་སོགས་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ། ནུས་ཁུངས་གཙང་མའི་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ་བཅས་བྱ་དགོས། ལྗང་མདོག་ཉོ་སྒྲུབ་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། གཅིག་གྱུར་གྱི་ལྗང་མདོག་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ར་སྤྲོད་ཡོད་པ་དང་ལྗང་མདོག་ནུས་ཁུངས་བཟོ་སྐྲུན་ར་སྤྲོད་བྱས་པའི་ཐོན་རྫས་སྔོན་ལ་ཉོ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་དང་། ད་ཡོད་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལྗང་མདོག་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཀོད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ། ལྗང་མདོག་ཨར་ལས་རྒྱུ་ཆ་དང་སྒྲིག་སྦྱོར་རྣམ་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་མཁར་གྲོང་གི་ལྗང་མདོག་འཛུགས་སྐྲུན་གྱིས་གསར་སྐྲུན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་སྡུར་ཚད100%ཡན་ཟིན་དགོས། 

སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་གི་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྐྱོང་ལེགས་བཅོས། སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་བཅས་ཁྲིད་སྟོན་དུ་བྱས་ཏེ། ཁྲོམ་ར་ཅན་དང་སྣ་མང་ཅན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་རྐྱེན་སྲོལ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ནང་ཞུགས་པའི་ཧུར་བརྩོན་རང་བཞིན་སྐུལ་སློང་ནུས་ལྡན་བྱ་དགོས།  རྩྭ་ཐང་དང་ནགས་ཚལ། འདམ་ས། བྱེ་ཐང་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། རྩྭ་ཐང་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་སྲུང་སྐྱོང་ཁ་གསབ་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། རེས་སྐོར་གསར་པའི་རྩྭ་ཐང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཁ་གསབ་བྱ་དགའི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ། རྩྭ་ཐང་དང་འདམ་ས་ཚང་མ་ཁ་གསབ་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་འཇུག་རྒྱུ་བརྩོན་ལེན་ཧུར་ཐག་བྱ་དགོས། མདོ་ལ་རྫོང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཁ་གསབ་ཚོད་ལྟའི་རྫོང་གི་ལས་དོན་ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་ནས། མདོ་ལ་རིང་མོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་ལྟེ་བའི་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་ལོ་རེ་བཞིན་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་ཚད་གཞི་མཐོ་རུ་གཏོང་བ་དང་ཁ་གསབ་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ་འཚོལ་ཞིབ་བྱ་དགོས།  གཏེར་ལས་དབང་ཆ་ཕྱིར་འཐེན་བྱ་རྒྱུ་གཙོ་གནད་དུ་བྱས་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། མདོ་ལ་རིང་མོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་དང་མདོ་ལ་རིང་མོའི་ལྷོ་འདབས་ཀྱི་གཏེར་ལས་དབང་ཆ་ཕྱིར་འཐེན་དང་ཁ་གསབ་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། རྒྱུན་ལྡན་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པའི་གཏེར་ཁུལ་དུ་གཏེར་འཚོལ་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་དང་ས་འབུད་ར་བའི་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ། སྔོག་འདོན་ར་བའི་སྐྱེ་ཁམས་སྔོ་ཁེབས་སླར་གསོ་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་སྤེལ་རྒྱུ་དང་། གཏེར་ཁུལ་གྱི་ཆེད་སྤྱོད་བགྲོད་ལམ་གཞོགས་གཉིས་སུ་སྔོ་ཁེབས་དང་ཡུལ་ལྗོངས་སླར་གསོ་བྱ་དགོས། གཏེར་རིའི་བཟོ་ལས་ར་བའི་ནང་བེད་སྤྱོད་མི་བྱེད་པའི་བཟོ་གྲྭ་དང་རྒྱུ་ཆ་སྤུང་ར། བྱེ་འབྱིང་སྒྲིག་བཀོད། གད་སྙིགས་རྫིང་བུ། སྦུག་སྐུད་སོགས་བཟོ(བརྩིགས)བཀོད་དང་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཚང་མ་བཤིག་དགོས་པ་མ་ཟད། ཡུལ་ལྗོངས་དང་སྔོ་ཁེབས་སླར་གསོ་བྱ་དགོས།  མཚོ་མཐའི་ས་ཁུལ་དང་མདོ་ལ་རིང་མོ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་བཀག་གསོ་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྲུང་སྐྱོང་ཉམས་གསོ་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་། ཆུའི་སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། ཆུ་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོང་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། མཁར་གྲོང་དང་དེའི་མཐའ་འཁོར་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཆུ་ཤོར་བར་འགོག་བཅོས་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས། འབབ་ཡུལ་ཆུང་བ་དང་གཙང་མ་ཅན་གྱི་འབབ་ཡུལ་ཆུང་བ་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་སོགས་ཀྱི་བཟོ་སྐྲུན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཆུ་ལོག་གི་གནོད་འཚེ་འགོག་བཅོས་སོགས་ཆུ་ལོག་སྔོན་འགོག་གི་ཉམས་ཞན་ལྷུ་ཚིགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། ཆུ་ལོག་གི་གནོད་འཚེ་རྟོག་འཇལ་སྔོན་ཟོན་མ་ལག་དང་མང་ཚོགས་ཚད་ལེན་དང་མང་ཚོགས་སྔོན་འགོག་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། ཆུ་ལོག་ལུང་ཤུར་གཙོ་གནད་ལ་ཆུ་ལོག་སྔོན་འགོག་བཅོས་སྐྱོང་བྱ་དགོས།  ས་གནས་དེ་གའི་ཨར་ལས་ཁེ་ལས་ཀྱིས་སྐྱེད་ཚལ་ཨར་ལས་དང་ཡུལ་ལྗོངས་ཇུས་འགོད། ལྗང་སྒྱུར་ཤིང་མྱུག་འདེབས་འཛུགས་སོགས་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཏེ། མཚོ་བྱང་སྐྱེད་ཚལ་ལྗང་སྒྱུར་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་དགོས། གྲོང་སྲིད་བགྲོད་ལམ་དང་བཟོ་གྲྭའི་ཁུལ་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལྗང་སྒྱུར་དང་མཛེས་བཟོ་བྱས་པ་བརྒྱུད། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ལྗང་སྒྱུར་སྤུས་གནས་སྔར་བས་མཐོ་རུ་བཏང་ནས། ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་ལྗང་སྒྱུར་བཀོད་སྒྲིག་ལུགས་མཐུན་དང་རིམ་པ་གསལ་པོ་ཡོད་པའི་ལངས་གཟུགས་རྣམ་པའི་ལྗང་སྒྱུར་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཏེ། ལྗང་སྒྱུར་དང་འགོག་སྲུང་། མཛེས་ལྗོངས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆ་ཚང་བཅས་ཀྱི་སྐྱེད་ཚལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་བཟོ་ལས་ལྗང་གླིང་བསྐྲུན་པར་ཤུགས་སྣོན་དགོས།  ད་ཡོད་གཏེར་ཁུལ་ཇུས་འགོད་དང་འཛུགས་སྐྲུན་ཐད་ལྗང་མདོག་གཏེར་རིའི་ཚད་གཞི་དོན་འཁྱོལ་ནན་པོ་བྱེད་པ་དང་། བསྐྲུན་ཟིན་པའི་གཏེར་རིའི་ཐད་ལྗང་མདོག་གཏེར་རིའི་འཛུགས་སྐྲུན་འཆར་གཞི་བཟོ་དགོས། ལྗང་མདོག་གཏེར་རིའི་ས་གཤིས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་དང་ས་ཞིང་སླར་གསོ་བྱེད་པའི་ཇུས་གཞི་གཞིར་བཟུང་བཅོས་སྐྱོང་སླར་གསོ་བྱ་དགོས། ཁོར་ཡུག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་གདེང་འཇོག་ཡིག་ཆ་དང་མཆན་འགོད་ཀྱི་བསམ་འཆར་སོགས་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཐབས་ཁག་དོན་འཁྱོལ་བྱ་རྒྱུ། གཏེར་རི་སྔོག་འདོན་དང་གཏེར་ཐོན་གསོག་འཇོག སྐྱེལ་འདྲེན་སོགས་ལྷུ་ཚིགས་སུ་ཐལ་རྡུལ་འགོག་པའི་བྱ་ཐབས་ནུས་ལྡན་སྤྱོད་དགོས་པ་དང་། བཙོག་ཆུ་ཐག་གཅོད་དང་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པ། ས་ཤུན་དང་སྙིགས་རོ། རྫས་སྙིགས་སོགས་སྲ་གཟུགས་རྫས་སྙིགས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཇུས་འགོད་དང་འབྲེལ་ཡོད་གཏན་འབེབས་དང་མཐུན་པ་བྱེད་དགོས། 

མི་སྣ་འདུས་སྡོད་ས་ཁོངས་དང་ལས་རིགས་བཀོལ་སྤྱོད་སྣང་ཡུལ་དུ་དམིགས་ནས། མཁར་གྲོང་ཁུལ་དང་ཐོན་ལས་གླིང་ཁུལ་སོགས་ས་ཁོངས་ཀྱི5Gདྲ་རྒྱའི་ཆ་སྒྲིག་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། མཁར་ཁུལ་དང་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ། བཟོ་ལས་གླིང་ཁུལ། འགྲིམ་འགྲུལ་ལྟེ་གནས། ཚོམས་ར་ཆེན་མོ། སྨན་ཁང་། སློབ་གྲྭ་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཁོངས་སུ5Gདྲ་རྒྱ་བཀོད་སྒྲིག་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས། “5G+”བཟོ་ལས་བཟོ་སྐྲུན་དང་སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་། དམངས་ཚིས་ཞབས་ཞུ། གྲོང་ཁྱེར་བཅོས་སྐྱོང་། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན། རིག་གནས་གནས་སྐོར་སོགས་བེད་སྤྱོད་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། ཤེས་རིག་འཛུགས་སྐྲུན་དང་བཟོ་ལས་དངོས་འབྲེལ། འགྲིམ་འགྲུལ་དངོས་རྒྱུག་སོགས་ཉེར་སྤྱོད་སྣང་ཡུལ་དུ་ཁྱབ་པའི་ཤེས་ཚོར་སྒྲིག་བཀོད་བཀོད་སྒྲིག་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། རྫོང་མཁར་དང་གཙོ་གནད་ཡུལ་གྲོང་། གཙོ་གནད་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་བཅས་སུ5Gཡོངས་སུ་ཁྱབ་པ་གཞི་རྩའི་ཐོག་མངོན་འགྱུར་བྱ་དགོས།  མི་རབས་གསར་པའི་མིས་བཟོས་རིག་ནུས་གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཚོད་ལྟའི་སྟེགས་བུ1-2བསྐྲུན་ནས། རིག་ནུས་གྲོང་ཁྱེར་བར་གྱི་མྱུར་བགྲོད་ལྕགས་ལམ་དང་རིག་ནུས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འཁོར་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་ལྟེ་བར་བྱས་ཏེ། མཚོ་བྱང་རིག་ནུས་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་དགོས། རིག་ནུས་ཀྱི་ཤིན་ཏུ་མཐོ་གནོན་གློག་ཁང་དང་གློག་དྲ་ལྟེ་བར་བྱེད་པ་དང་། ཤེས་རིག་ནུས་ཁུངས་གསར་པའི་རླངས་འཁོར་གྱི་གློག་གསོག་ཕུར་བ་ཞོར་འདེགས་བྱས་ཏེ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཤེས་རིག་ནུས་ཁུངས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་བསྐྲུན་དགོས། 

1.རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་སྤྱོད། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དོན་ཚོང་འགུག་བྱེད་སྒོ་ཤུགས་ཆེན་སྤེལ་བ་དང་། ཀྲུང་གོ—ཡ་ཡོབ་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཚོགས་འདུ་དང་། ཨེ་ཤེ་ཡ་ཤར་ལྷོའི་མནའ་འབྲེལ་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཚོགས་འདུ། ནང་འདྲེན་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཚོགས་འདུ་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤེལ་རེས་སྟེགས་བུ་སྤྱད་དེ། འཛམ་གླིང་གི་ཁེ་ལས་སྟོབས་ཆེན500དང་རྒྱལ་དབང་ཁེ་ལས་ཆེ་གྲས། རྒྱལ་ནང་གི་ཁེ་ལས་སྟོབས་ཆེན500བཅས་དང་འབྲེལ་མཐུད་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས། དཔལ་འབྱོར་ཚོང་དོན་ཚོང་འགུག་བྱེད་སྒོ་སྒྲིག་འཛུགས་ཞིབ་ཚགས་དང་། སྣེ་ཁྲིད་ཅན་དང་རྟེན་གཞི་ཅན། གྲུ་གཟིངས་ཅན་བཅས་ཀྱི་དེང་རབས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་རྣམ་གྲངས་ཁག་གཅིག་ནང་འདྲེན་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་འཁོར་སྐྱོད་འཆར་གཞི་བཟོས་ནས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་རྒྱུན་མཐུད་དང་འཁོར་སྐྱོད་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་གསོག་འཇོག་རྐྱེན་སྲོལ་འཁོར་སྐྱོད་བཟང་པོ་མ་ལག་བཅས་ཆགས་པ་དང་། ལོ་རེར་མ་འཇོག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་ཐོན་ལས་ཀྱི་རིམ་པ་མཐོ་བ། སྐུལ་ཁྲིད་ནུས་པ་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་བདམས་ནས་མཛོད་དུ་འཇུག་དགོས། འགུལ་རྣམ་ཅན་དང་རིམ་དབྱེའི་དོ་དམ་ལག་བསྟར་དང་། གཙོ་གནད་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་མཐུན་སྦྱོར་དང་ཞབས་ཞུ་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་པ། སྡེ་ཁག་དབར་གྱི་མཐུན་སྦྱོར་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ། ཁུལ་དང་རྫོང་མཉམ་འགུལ་གྱི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་གྱི་འབྲེལ་གཏུག་ཞབས་ཞུའི་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར། དུས་བཀག་ལྟར་སྡེ་ཁག་གི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ནས། རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་གནས་པའི་དཀའ་ངལ་དང་གནད་དོན་མཐུན་སྦྱོར་ཐག་གཅོད་དང་། རྣམ་གྲངས་སྡེ་ཚན་གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་འཛུགས་སྐྲུན་ཆ་རྐྱེན་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པར་རོགས་རམ་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས། རྣམ་གྲངས་བདེ་བླག་ངང་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་ཁག་ཐེག་བྱ་དགོས། རྒྱལ་ཁབ་དང་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས། རྣམ་གྲངས་དེ་བས་མང་པོར་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མ་དངུལ་གྱི་རོགས་སྐྱོར་ཐོབ་རྒྱུ་བརྩོན་ལེན་བྱ་དགོས། 

2.གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱ་སྤྱོད། ཆེད་ལས་ཅན་དང་མཐོ་རིམ་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཁ་ཕྱོགས་གཞིར་བཟུང་། ཐོན་ལས་གནས་ངེས་དང་བར་སྟོང་བཀོད་སྒྲིག ལས་རིགས་གྲུབ་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་སྦྲེལ་མཐུད་ནུས་ལྡན་བྱ་རྒྱུར་མཐོང་ཆེན་བྱ་དགོས། ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་ནས་གཅིག་སྡུད་ཁུལ་ཆགས་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་དང་། ཆེད་ལས་ཅན་གྱི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་སྟེགས་བུ་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱེད་པ། གཅིག་སྡུད་ཁུལ་གྱི་རང་ངོས་ཆ་རྐྱེན་དང་མ་ལག་གི་ཁྱད་པར་རང་བཞིན་ལ་གཞིགས་ནས། རང་སོ་སོའི་ལས་རྣམ་དང་ནུས་པའི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་ཐོན་བྱས་ཏེ། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་དང་གོང་འོག་ཁེ་ལས་གཅིག་སྡུད་བྱས་ནས་ཐོན་ལས་འབྲེལ་ཐག་སྣུར་སྲིང་དང་། ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁག་གི་གཅིག་སྡུད་ཁུལ་སོ་སོའི་ཆེད་ལས་འཕེལ་རྒྱས་དང་གཅིག་སྡུད་འཕེལ་རྒྱས། སྤུས་རྟགས་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་གཏོང་དགོས། སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིད་སྟོན་དང་ཁྲོམ་ར་འཁོར་སྐྱོད། ཕྱོགས་མང་མཉམ་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་དེ། སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་སྟེགས་བུ་བཀོད་སྒྲིག་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། འདུ་འཛོམས་ཁུལ་ནང་གི་དངུལ་རྩ་དང་ཚོང་དོན། ཚན་རྩལ། ཆ་འཕྲིན། ཤེས་ལྡན་པ་གསོ་སྦྱོང་སོགས་ཆ་སྒྲིག་སྟེགས་བུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་སྟེ། ཁེ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བ་དང་། འདུ་འཛོམས་ཁུལ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིམ་པ་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། 

3.རྐང་འཛིན་ཁེ་ལས་གསོ་སྐྱོང་བྱ་སྤྱོད། ད་ཡོད་ཀྱི་རྐང་འཛིན་ཁེ་ལས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཀྱི་མདུན་གྲལ་ཁྱབ་ཁོངས་དང་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་མཉམ་འདྲེས་ལ་དམིགས་ནས། ཁེ་ལས་རང་ངོས་ཀྱི་ལྟེ་བའི་འགྲན་རྩོད་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་དང་། ཟླ་སྒྲིལ་དང་མཉམ་འབྲེལ། བསྐྱར་སྒྲིག་སོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་བརྒྱུད། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ལྡན་པའི་ཁེ་ལས་ཚོགས་པ་ཆེ་གྲས་བཙུགས་ནས། ཁེ་ལས་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཀྱི་གོ་གནས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། སྔོན་ཐོན་ལག་རྩལ་དང་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་ལྡན་པ་དང་ཁྲོམ་རའི་འགྲན་རྩོད་གང་ལེགས་ལྡན་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་གསར་གཏོད་ནུས་པ་དང་སྤུས་རྟགས་ཤུགས་རྐྱེན་མངོན་གསལ་ཡིན་པའི་ལས་རིགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་དང་འཚར་ལོངས་རང་བཞིན་མཐོ་བའི་ཁེ་ལས་ཁག་གཅིག་ནང་འདྲེན་དང་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། 2026ལོར་སླེབས་དུས། ལས་རིགས་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་བསྡུ་སྒྲིལ་དང་ཁྲོམ་འགྲེམ་བྱང་འགེལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། རིམ་པ་མང་བའི་མ་རྩའི་ཁྲོམ་རར་བརྟེན་ནས་ཐད་ཀར་མ་དངུལ་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ནས། ལས་རིགས་ཀྱི་ཁྲོམ་འགྲེམ་ཁེ་ལས1གསར་སྣོན་ཡོང་ཐབས་བྱ་དགོས། 

4.ཤེས་ལྡན་པ་འགན་སྲུང་ཆེར་གཏོང་བྱ་སྤྱོད། ཤེས་ལྡན་པ་ནང་འདྲེན་དང་གསོ་སྐྱོང་བཟོ་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། ཚན་རྩལ་དངུལ་རྩ་དང་ཆེད་ལས་དངོས་རྒྱུག ཤེས་བྱའི་བདག་དབང་། ཚན་རྩལ་ཞིབ་སྤེལ། བཅའ་ཁྲིམས། ནོར་དོན། མི་ཤུགས་ཐོན་ཁུངས་ཞབས་ཞུ། ཞབས་ཞུ་ཕྱི་འགེལ། གློག་རྡུལ་ཚོང་དོན། ཚོང་དོན་ཚོགས་འདུ། རིག་གནས་གསར་གཏོད་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཚོགས་པ་དང་སྣེ་ཁྲིད་ཤེས་ལྡན་པ་ནང་འདྲེན་དང་གསོ་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་དགོས། གཙོ་གནད་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཐོན་ལས་དང་ཤེས་ལྡན་པ་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་དང་། ཤེས་ལྡན་པས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྣེ་ཁྲིད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། གསར་གཏོད་སྐུལ་སློང་དང་འགན་སྲུང་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། སྡོད་ཁང་དང་བཟའ་ཟླ་ལས་ཞུགས། བུ་ཕྲུག་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་བ་སོགས་ཐད་དེ་མཚུངས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་དགོས། ནོར་ཁྲལ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་པའི་ལས་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་ཤུགས་སྣོན་དགོས། 

5.ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་མཐོར་འདེགས་བྱ་སྤྱོད། སྲིད་གཞུང་གི་ཁྲོམ་རའི་འདུ་ཤེས་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་འདུ་ཤེས། ཞབས་ཞུའི་འདུ་ཤེས་བཅས་ཇེ་དྲག་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། “གློད་སྡོམ་ཞབས་གསུམ”སྒྱུར་བཅོས་མུ་མཐུད་དུ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། མུ་མཐུད་དུ་སྲིད་བསྡུ་དབང་གཏོང་དང་སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་སྒྱུར་བ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ། སྲིད་གཞུང་གི་དབང་འགན་རྩིས་ཐོའི་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ། “ཆེས་མང་ན་ཐེངས་གཅིག་འགྲོ་བ”དང“ཆེས་མགྱོགས་པར་ཐེངས་གཅིག་སྐྱེལ་བའི” སྒྱུར་བཅོས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། “མྱུར་དུ་སྒྲུབ་པ་དང་དྲ་ཐོག་ནས་སྒྲུབ་པ། ལག་མཐིལ་ནས་སྒྲུབ་པ། རང་འགུལ་སྒྲུབ་པ། ཐག་ཉེ་ནས་སྒྲུབ་པ”བཅས་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ། སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་དོན་དག་དེ་བས་མང་བ“དོན་དག་གཅིག་ཐེངས་གཅིག་གིས་སྒྲུབ་པ”ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་དོན་དག་སྒྲུབ་པའི“ས་ཆ་མང་པོར་འགྲོ་བ་དང་ཕར་ཚུར་རྒྱུག་པའི”གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས། ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ཆེད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། བྱ་སྤྱོད་མི་སྤེལ་བ་དང་གང་བྱུང་དུ་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ། བྱ་སྤྱོད་དལ་བ། བྱ་སྤྱོད་རྫུན་མ་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་པ་དང་། སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་གནད་ལ་འཁེལ་མེད་པ་དང་ཁྲོམ་རའི་གཙོ་གཟུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་ལ་གནོད་འཚེ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་དགོས། དྲང་གཞག་འགྲན་རྩོད་ཞིབ་བཤེར་ལམ་ལུགས་དང་ཁྲོམ་ར་འདྲ་མཉམ་ངང་ཞུགས་འཐུས་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། དབང་བའི་ལམ་ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་དབང་ཁྲིམས་ལྟར་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་དགོས། ཡིད་རྟོན་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་ཁྲོམ་རའི་ཁོར་ཡུག་དང་ལམ་ལུགས་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་བཅོས་བྱ་དགོས། ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་གཉེར་སྐྱོང་ཆོག་འཐུས་དོན་ཚན་གྱི་རྩིས་ཐོའི་དོ་དམ་ལག་བསྟར་དང་། དོན་དག་ཁྲོད་དང་དོན་རྗེས་ཀྱི་རྟོག་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ། “སྐབས་བསྟུན་གཉིས་དང་ཡོངས་བསྒྲགས་གཅིག”གི་རྟོག་དམ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་བ། ཐོན་ལས་གསར་པ་དང་ལས་རྣམ་གསར་པར་བསྟུན་མཁས་དང་གཟབ་ནན་གྱི་རྟོག་དམ་ལག་བསྟར་བྱ་དགོས། སྐབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་གསུམ་པའི་ཐོག་ཁེ་ལས་སོ་སོའི་སྒྱུར་བཅོས་ཐད་བཏོན་པའི་གཅིག་གྱུར་བཀོད་སྒྲིག་བླང་བྱ་ལག་བསྟར་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་དེང་རབས་ཁེ་ལས་ལམ་ལུགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། ཁེ་ལས་པའི་སྙིང་སྟོབས་དར་སྤེལ་གཏོང་བ། ཁེ་ལས་སོ་སོས་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་བེད་སྤྱོད་པའི་ལས་ཕྱོད་དང་གཉེར་སྐྱོང་དོ་དམ་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་བསྒྲུབ་རྒྱུ་བཅས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ། ཁེ་ལས་རྩེ་གྲ་དེ་བས་མང་བ་འཛུགས་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མ་རྩ་དང་གཞུང་ཁོངས་ཁེ་ལས་ཀྱིས་དཔེ་བཟང་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཁེ་ལས་པ་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་བྱེད་པར་ཞུགས་པའི་རྐྱེན་སྲོལ་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་རེ་འདུན་བརྗོད་པའི་རྐྱེན་སྲོལ་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས། ཁེ་ལས་ལ་ཕན་པའི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་དང་། རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོའི་འགན་སྲུང་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ། སྤུས་ལེགས་ཞབས་ཞུ་གནད་ལ་འཁེལ་བ། ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་གྱི་ཁེ་ལས་སོ་སོ་མཉམ་དུ་སྐུལ་སློང་དང་འགྲན་རྩོད་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། 

ལྔ། འགན་སྲུང་བྱེད་ཐབས། 

(གཅིག) རྩ་འཛུགས་མགོ་ཁྲིད་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ས་གནས་སོ་སོ་དང་སྡེ་ཁག་སོ་སོས་རང་སོ་སོའི་འགན་འཁྲི་གཞིར་བཟུང་ནས། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་རྩ་འཛུགས་མགོ་ཁྲིད་དང་གཅིག་གྱུར་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། རྩ་འཛུགས་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་བྱས་ཏེ། གཅིག་སྡུད་མཉམ་དོམ་དང་སྤྱི་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ལས་དོན་རྣམ་པ་ཆགས་པ་དང་། ལས་འགན་སོ་སོ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལེགས་འགྲུབ་ཡོང་བ་འགན་ལེན་བྱ་དགོས། 

(གཉིས) ཆ་སྒྲིག་སྲིད་ཇུས་བཟོ་དགོས། ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བའི་སྐོར་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཞིང་ཆེན། ཁུལ་བཅས་ཀྱི་ཆ་སྒྲིག་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་ནན་ཏན་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་གཞིགས་ནས་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་སྐུལ་འདེད་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་དང་གཏན་འབེབས་བྱེད་པ་དང་། དེའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞིའི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་གཞིར་བཟུང་ནས། “ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་བཀོད་སྒྲིག་དང་གཙོ་གནད་འབུར་ཐོན་ཡོང་བ”རྩ་དོན་དུ་བྱས་ནས་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་གང་ལེགས་ཡོང་བ་འགན་ལེན་བྱ་དགོས། 

(གསུམ) དྲིལ་སྒྲོག་ཁྲིད་སྟོན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། སྲོལ་རྒྱུན་སྨྱན་སྦྱོར་དང་དྲ་རྒྱའི་སྨྱན་སྦྱོར། རང་གཉེར་སྨྱན་སྦྱོར་སོགས་དྲིལ་སྒྲོག་སྨྱན་སྦྱོར་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་དེ། གསར་འགྱུར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་དང་ཆེད་དོན་ཆེད་བསྒྲིགས་ལེ་ཚན། དྲ་ཐོག་དང་དྲ་ཕྱིའི་བྱེད་སྒོ་སོགས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་དེ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་འབྲེལ་ཡོད་སྲིད་ཇུས་དྲིལ་སྒྲོག་གསལ་འགྲེལ་དང་། ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་ཐད་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་གསར་པ་དང་གྲུབ་འབྲས་གསར་པ། ཉམས་མྱོང་གསར་པ་བཅས་དྲིལ་སྒྲོག་དང་ཆེ་རུ་བསྐྱེད་དེ། མཚོ་བྱང་དྲིལ་སྒྲོག་དང་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ནས། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བའི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་ཧུར་ཐག་གིས་གཏོད་དགོས། 

(བཞི) ཡུན་ཕན་དོ་དམ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས། དམིགས་ཚད་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་བསྡོམས་རྩིས་མ་ལག་འཐུས་ཚང་། ཁུལ་བསྡོམས་རྩིས་ཅུས་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་བསྡོམས་རྩིས་བཤེར་རྩིས་དང་འགུལ་རྣམ་རྟོག་འཇལ་དཔྱད་དཔོག་ལ་ཤུགས་བསྣན་ཏེ། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཧྲིལ་པོ་དང་ཆུ་ཚད་སྔར་བས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་དང་། ཁྱོན་ཡོངས། ཡང་དག་པའི་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་མཚོན་དགོས། འགུལ་རྣམ་རྟོག་འཇལ་དཔྱད་དཔོག་གི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་གནད་དོན་ལ་དམིགས་ནས་ལས་ཀའི་བྱེད་ཐབས་དང་བྱེད་ཕྱོགས་དུས་ཐོག་ཏུ་ལེགས་སྒྲིག་དང་། ལས་དོན་སྒྲིག་སྲོལ་དང་རྐྱེན་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གསུམ་པ་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱུན་མཐུད་དང་ཕན་ནུས་ཆེ་བའི་སྒོ་ནས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།